غلامحسین کریمی - دانش آموخته دکترای آبیاری و زهکشی
عبدعلی ناصری - دانشیار گروه آبیاری و زهکشی، دانشکده مهندسی علوم آب، دانشگاه شهید چمران اهواز

به­منظور بررسی سهم مشارکت آب زیرزمینی کم عمق در تامین بخشی از نیاز آبی و تعیین عملکرد گیاه ذرت تابستانه، تحقیقی در لایسیمترهای استوانه ای شکل به قطر ۸/۰ و ارتفاع ۲/۱ متر در استان خوزستان (اهواز) انجام شد.  بیست و چهار لایسیمتر با مشخصات فوق الذکر به صورت مدفون در مزرعه آزمایشی کار گذاشته و از خاک همان مزرعه (که دارای بافت سیلت لوم بود) با رعایت نیمرخ طبیعی آن پر شدند.  سطح آب زیرزمینی در لایسیمترها با استفاده از بطری ماریوت در عمق ۶/۰ متر ثابت نگه داشته شد.  تیمارهای مورد استفاده شامل سه سطح شوری آب زیرزمینی معادل ۵/۲، ۵، و ۵/۷ دسی زیمنس بر متر و دو سطح آبیاری معادل ۷۰ و ۱۰۰ درصد نیاز آبیاری محاسبه شده در نظر گرفته شدند.  آزمایش به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی، با ۳ تکرار اجرا شد.  یک تیمار کشت ذرت بدون آب زیرزمینی با ۳ تکرار و با آبیاری کامل به عنوان تیمار شاهد در نظر گرفته شد.  نتایج نشان داد که میزان مشارکت آب زیرزمینی در سطح آبیاری معادل ۷۰ درصد، در شوری های فوق الذکر به ترتیب ۰۰/۲۵، ۰۹/۲۲، و ۷۱/۱۹ درصد، و با ۱۰۰ درصد تامین نیاز آبی، ۲۸/۵، ۶۱/۴، و ۷۶/۳ درصد است که این اختلاف در سطح ۵ درصد معنی دار است.  در سطح آبیاری ۷۰ درصد و در همان شوری ها، کاهش عملکرد دانه نسبت به تیمار شاهد به ترتیب ۶/۲۳، ۳/۲۸، و ۱/۳۰ درصد و در مورد ماده خشک ۲/۳۳، ۸/۳۵، و ۶/۳۶ درصد است.  با ۱۰۰ درصد تامین نیاز آبی نیز کاهش عملکرد دانه در شوری های مذکور به ترتیب ۲/۱۹، ۶/۲۵، و ۲/۲۲ درصد و در مورد ماده خشک ۶/۲۵، ۲/۳۱، و ۵/۲۴ درصد است.  در حالت آبیاری کامل، با افزایش شوری آب زیرزمینی، مشارکت آب زیرزمینی در تامین نیاز آبی کم می ­شود و احتمالا تبخیر کمتر از سطح خاک، تجمع کمتر نمک در ناحیه ریشه گیاه، و افزایش نسبی عملکرد را به دنبال داشته است.

آب زیرزمینی کم عمق و شور, ذرت, عملکرد, لایسیمتر استوانه ای شکل, مشارکت آب زیرزمینی