آرش محجوبی - مدیر دفتر فنی و مهندسی شبکه های آبیاری و زهکشی سازمان آب و برق خوزستان
عدنان صادقی لاری - استادیار گروه مهندسی آب دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه هرمزگان

نیشکر از جمله گیاهانی است که در ناحیه گرم خوزستان، آب مصرفی بسیار بالایی دارد و استفاده بهینه از آب برای کشت پایدار نیشکر با اهمیت است.  بررسی­­هایمتعدد دربارهمصرفآبنیشکرنشان می­دهد کهدربرخی از کشت و صنعت­­ها، مصرف آب بیش از نیاز واقعی نیشکر است.  این تحقیق به­منظور پیش­بینی آثار بلند مدت (۱۰ ساله) مدیریت­های مختلف آبیاری و زهکشی بر شوری خاک، عمق زهاب، عمق سطح ایستابی، کفایت و راندمان آبیاری توسط مدل SaltMod در کشت و صنعت امام خمینی اجرا شد.  بدین منظور، چندین حالت مختلف از جمله کاهش عمق آب آبیاری، کاربرد عامل کنترل زهکشی، کاهش عمق نصب زهکش زیرزمینی و شوری آب آبیاری فرض و توسط مدل اجرا شد.  نتایج مدل با استفاده از داده­­های جمع­آوری شده در مزرعه واسنجی شد.  براساس پیش­بینی مدل، استفاده از عامل کنترل زهکشی (در مدل ضریبی برای کاربرد ­زهکشی کنترل شده در نظر گرفته شده که بین صفر تا یک متغیر است) بیشتر از ۲۵/۰، بدون کاهش در مصرف آب آبیاری سبب بالا آمدن سطح ایستابی به محدوده ریشه خواهد شد.  اما با کاهش ۲۰ درصد مصرف آب آبیاری، کاربرد عامل کنترل زهکشی تا ۵/۰، هیچگونه محدودیتی در شوری خاک و عمق سطح ایستابی پیش نخواهد آمد.  علاوه بر این، عمق زهاب از حدود ۰۷/۲ متر در فصل آبیاری به ۲۶/۱ متر کاهش خواهد یافت.  پیش­بینی مدل SaltMod نشان می­دهد که  در زهکش­های زیرزمینی با فاصله ۷۰ متر، افزایش عمق نصب بیش از ۵/۱ متر فایده­­­ای ندارد و تغییری در کاهش شوری خاک به­وجود نخواهد آورد.  در صورت استفاده از آب آبیاری با شوری بیشتر  از ۷/۱ دسی زیمنس بر متر، شوری خاک منطقه ریشه از ۳ دسی زیمنس بر متر بیشتر خواهد شد.

خوزستان, شوری منطقه ریشه, عامل کنترل زهکشی, عمق زهاب, نیشکر, SaltMod