مهدی اسمعیلی ورکی - رشت - دانشگاه گیلان - دانشکده کشاورزی - گروه مهندسی آب
امیر رجائی - دانشجوی کارشناسی ارشد سازه های آبی، گروه مهندسی آب، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان
بهنام شفیعی ثابت - استادیار گروه مهندسی آب دانشگاه گیلان

سازه های کنترل تراز بستر را برای جلوگیری از افت بستر رودخانه و حفظ پایداری سواحل و جلوگیری از به خطر افتادن سازه های احداث شده در آن می سازند. یکی از موضوعات مهم در طراحی و ایمن­سازی این سازه ها، پیش بینی عمق آبشستگی در پایین دست آنها و روش های کاهش آن است. در این تحقیق تاثیر پارامتر های هیدرولیکی بر مشخصات آبشستگی در پایین دست سازه های کنترل تراز بستر با پلان کنگره ای در آزمایشگاه بررسی شد. سرریز های مورد مطالعه دارای هندسه های مختلف مستطیلی و ذوزنقه ای بودند. آزمایش ها برای شرایط مختلف دبی و عمق پایاب اجرا شد. مقایسه نتایج به­دست آمده نشان می­دهد که با کاهش طول سیکل در جهت جریان سرریز های کنگره ای- ذوزنقه ای، عملکرد آنها در کاهش عمق آبشستگی بیشتر می­شود به گونه ای که کاهش عمق آبشستگی به طور متوسط تا ۱۹ درصد می رسد . در سرریز های کنگره ای- مستطیلی، هرچه سیکل های ورودی عریض­تر باشد، عملکرد سرریز بهتر خواهد بود. کاهش عمق آبشستگی، در مقایسه با سازه کنترل تراز بستر خطی، به طور متوسط تا ۱۰ درصد می رسد. در این تحقیق همچنین رابطه جدیدی برای تخمین حداکثر عمق آبشستگی برای سازه کنترل تراز بستر کنگره ای ارائه شده است. نتایج آزمایش­ها نشان می­دهد که رابطه ارائه شده نتایج مناسبی برای داده های نمونه اصلی دارد و دقت آن نیز مناسب است.  

کاهش آبشستگی, سرریز کنگره ای, عدد فرود ذره, جت ریزشی, عمق پایاب