سید مهدی هاشمی - استادیار گروه مهندسی آبیاری پردیس ابوریحان دانشگاه تهران
مهدی اروجلو - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه مهندسی آبیاری، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران
سونیا صادقی - کارشناسی ارشد سازه های آبی، استاد مدعو گروه مهندسی عمران، آموزشکده فنی و حرفه ای سما، دانشگاه آزاداسلامی، واحد بابل، بابل، ایران
اسماعیل ادیب مجد - کارشناس ارشد سازه های هیدرولیکی، شرکت آب منطقه ای اصفهان، ایران

شبکه آبیاری رودشت در پایین­دست رودخانه زاینده­رود واقع شده است و کلیه نوسانات آبدهی رودخانه عینا به شبکه وارد می­شود. این امر سبب ایجاد جریان ورودی نوسانی به کانال اصلی شده و از این­رو بهبود شیوه بهره­ برداری به­ منظور کاهش اثر نوسانات ورودی در دستور کار بهره­برداری این شبکه قرار گرفته است. در این تحقیق، بهره­ گیری از سامانه توزیع تناسبی، با نام بومی سامانه لت در اصفهان، که به­عنوان یکی از جدی­ترین گزینه­های جایگزینی دریچه­های مدول نیرپیک در کانال اصلی شبکه رودشت معرفی شده است، بررسی شد. برای این منظور مدل­های ریاضی بهره­برداری کانال اصلی شاخه شمالی شبکه رودشت برای سامانه آبگیری موجود، شامل آبگیرهای نیرپیک، و سامانه تناسبی ایجاد شد و عملکرد بهره ­برداری آنها در یک دوره واقعی بهره­برداری در شرایط جریان ورودی نوسانی با استفاده از شاخص­های ارزیابی عملکرد کفایت، راندمان و عدالت مورد آزمون قرار گرفت. نتایج تحقیق حاکی از آن است که در شرایط نوسانات شدید جریان ورودی، شاخص کفایت تحویل آب برای آبگیرهای پایین­دست و شاخص راندمان برای آبگیرهای بالادست در هر دو سامانه تقریبا یکسان به­دست آمده است. همچنین شاخص عدالت توزیع، با اجرای سامانه تناسبی در مقایسه با سامانه آبگیر نیرپیک به­میزان ۱۹ درصد کاهش عملکرد نشان داده است. جمع­بندی نتایج نشان می­دهند که به­کارگیری سامانه لت به­عنوان آبگیر کانال اصلی تحت جریان ورودی نوسانی، در هر دو سناریوی نوسانات ورودی ملایم (۲۵ درصد) و شدید (تا ۷۵ درصد)، در مقایسه با سامانه آبگیرهای نیرپیک، سبب وخامت فرآیند توزیع آب شده است. بنابراین با توجه به شرایط بهره­برداری شبکه آبیاری رودشت، سامانه لت گزینه مناسب تحویل و توزیع آب در این شبکه نمی­باشد.

آبگیر نیرپیک, سامانه توزیع تناسبی, شبکه آبیاری رودشت, نوسانات ورودی