حسین ربانیها - کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی، گروه آبیاری و آبادانی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
عبدالمجید لیاقت - استاد گروه مهندسی آبیاری و آبادانی دانشگاه تهران
مسعود سلطانی - استادیار گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران

یکی از عوامل تهدیدکننده برای منابع آب شیرین، پیشروی آب شور و نفوذ آن به سفره آب زیرزمینی است. برای کنترلاین پدیده، در این پژوهش سه راهکار زهکش حائل زیرزمینی، زهکش حائل روباز و پرده آب بند با استفاده از مدل واسنجی شده HYDRUS_۲Dبررسی و ارزیابی شد. نتایج بررسی­ها نشان داد محل قرار­گیری زهکش روباز و زیرزمینی اثر قابل توجهی روی خروج آب و املاح از مرز هر دو آبخوان شور و شیرین دارد. مشخص شد با تغییر محل زهکش از نزدیکی مخزن آب شور به مخزن آب شیرین، مقدار آب زهکشی شده با زهکش روباز و زیرزمینی به ترتیب ۵/۶ و ۸/۵ متر مکعب بر متر کاهش می­یابد، و در حالتی که زهکش روباز در فاصله ۹۰ سانتی متری از مخزن آب شیرین و عمق ۵ سانتی متری از کف قرار داشته باشد، مقدار تبخیر از سطح خاک در کل مدت شبیه سازی بیشتر از مقدار تبخیر در حالت بدون زهکش است و باعث افزایش شوری در محیط بین دو آبخوان می­شود. مشاهده شد نصب پرده آب بند تا عمق های ۵۵، ۶۵ و ۷۰ سانتی متر به ترتیب باعث کاهش ۶، ۱۵ و ۸۸ درصد ورود جریان آب شور می­شود. به­کارگیری روش ها استفاده شده در این پژوهش به منظور جلوگیری از پیشروی شوری، جوانب مختلف محیط زیستی در بر دارد و باید با توجه به شرایط هر منطقه و اهمیت آن یکی از راهکارهای موجود انتخاب شود.

آب زیرزمینی, پرده آب بند, جبهه شوری, گرادیان هیدرولیکی