عفت محمدی - دانشگاه زابل
سید ابو القاسم حقایقی مقدم - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی خراسان رضوی
ام البنی محمدرضاپور - دانشیار دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
پرویز حقیقت جو - دانشیار ، گروه مهندسی آب ، دانشکده آب و خاک ، دانشگاه زابل

محدودیت منابع آبی در کشورهای خشک و نیمه خشک سبب شده محققان برای استفاده بهینه از این منابع در تولیدات دامی به محاسبه آب مجازی محصولات روی آورند. آب مجازی مصرف شده از منابع آبی در تولیدات دامی به مراتب بیشتر از محصولات زراعی است. با رشد روز افزون جمعیت در سراسر جهان نیاز به تولیدات غذایی کشاورزی و دامی بیشتر می شود. با ازدیاد تولیدات دامی فشار بر منابع آبی افزایش می یابد. بنابراین محاسبه دقیق آب مجازی محصولات دامی هرچند دشوار، بسیار با اهمیت است. این پژوهش با هدف برآورد محتوی آب مجازی شیر و گوشت سه نوع گاو شیری (اصیل، بومی و دورگ) در ۲۸ شهرستان استان خراسان رضوی انجام شد. نیاز آبی خوراک دام با نرم افزار CROPWAT ، برآورد گردید. نتایج نشان دادند "بیشترین محتوی آب مجازی شیر " در گناباد برای گاو اصیل ۱۲۶۴ ، گاو بومی ۹۱۴ ، گاو دورگ ۱۵۹۰ و کمترین میزان برای گاو اصیل ۳۷۰ ، گاو بومی ۳۰۹ در مشهد و گاو دورگ در قوچان ۴۶۰ می باشد. "بیشترین محتوی آب مجازی گوشت " برای گاو اصیل ۲۶۳۲۰ ، گاو دورگ ۵۲۳۵۰ در گناباد و گاو بومی در بجستان ۲۶۳۲۰ و کمترین مقدار برای گاو اصیل ۹۲۳۲ ، گاو بومی ۱۰۳۵۲ در مشهد و گاو دورگ در قوچان ۱۷۶۲۳ برآورد شد. آب مجازی شیر و گوشت در گناباد بالاترین میزان و برای شهرستان های مشهد و قوچان کمترین مقدار محاسبه گردید. توصیه می شود دام شیری در مشهد بیشتر پرورش یابد و در رابطه با تولید و توسعه محصولات دامی در گناباد بازنگری انجام شود.

آب مجازی, استان خراسان رضوی, خوراک دام, شیر و گوشت, CropWat