محسن سعیدی - - دانشیار گروه آب و محیط زیست، دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران
عزیر عابسی - دانشجوی دکتری گروه آب و محیط زیست، دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران
احمد جمشیدی - دانشجوی دکتری گروه آب و محیط زیست، دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران

دریای خزر به عنوان بزرگ ترین دریاچه دنیا به دلیل دارا بودن خط ساحلی بسیار طویل و وجود مناطق جمعیتی، شهری، صنعتی و کشاورزی بسیار در مجاورت خود، همواره از منظر زیست محیطی تحت فشارها و تهدیدات شدیدی قرار داشته است. با توجه به وجود منابع آلودگی متعدد و آثار نامطلوب آلاینده ها بر کیفیت زندگی و حیات گونه های آبزی ساکن دریا و سلامتی حاشیه نشینان و بهره برداران این دریا، بررسی وضعیت آلودگی رسوبات به عنوان دریافت کننده نهایی آلاینده ها در محیط های آبی همواره مورد توجه بوده است. در این تحقیق منطقه ای وسیع در محدوده مرزهای آبی استان گلستان و مازندارن از منظر آلودگی عمومی رسوبات به آلاینده های نفتی و فلزات سنگین مورد بررسی قرار گرفته است. غلظت فلزات سنگین در رسوبات سطحی ریزدانه مورد بررسی در این منطقه گویای غلظت به نسبت بالا، اما غیرآلوده نیکل ( ۳۵-۶۷)، مس ( ۱۵-۵۰)، روی ( ۵۶-۱۰۴)، وانادیم ( ۹۰-۱۴۰) و کرم ( ۶۰-۹۲) در سطح منطقه و آلودگی کم تا متوسط مناطق غربی و مرکزی استان مازندارن به دو فلز قلع ( ۳-۴) و سرب ( ۲۲-۲۵) است. بررسی نتایج نمونه برداری های انجام شده همچنین نشان دهنده تغییرات میزان غلظت PAHs در رسوبات نمونه برداری شده از ۱۵۰ تا ۱۶۰۰ میلی گرم در کیلوگرم است. غلظت بیشتر PAHs در این ناحیه مربوط به سواحل ساری تا چالوس است به شکلی که می توان رسوبات این منطقه را در حد کم تا متوسط آلوده دانست. نمونه برداری های انجام شده در مطالعه حاضر همچنین نشان دهنده آلودگی نسبی سواحل مجاور محمودآباد تا تنکابن به مجموعه هیدروکربن های نفتی (TPH) است، در حالی که سایر مناطق با غلظت های کمتر کاملا غیرآلوده تشخیص داده شده اند.

آلودگی نفتی, دریاچه خزر, شاخص انباشت ژئوشیمیایی, ضریب غنی سازی, فلزات سنگین