سهیلا ابراهیمی - دکترای خاکشناسی دانشگاه تربیت مدرس و استادیار دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی
جلال شایگان - استاد دانشکده مهندسی شیمی و نفت دانشگاه صنعتی شریف
محمد جعفر ملکوتی - استاد گروه خاک شناسی دانشگاه تربیت مدرس
علی اکبری - دانشجوی دکترای مهندسی محیط زیست دانشگاه تهران

هدف از این پژوهش، بررسی دقیق نوع و رفتار آلاینده ها، ارزیابی زیست محیطی و سنجش برخی شاخص های مهم آلودگی نفتی در اراضی محدوده پالایشگاه و چگونگی نشر و ترابری آنها در محیط زیرزمینی بود. بدین منظور، درک مقیاس آلودگی با حفر گمانه ها تا رسیدن به سخت کفه های غیر قابل نفوذ موجود، انجام و برداشت نمونه ها و اندازه گیری مقدار کل آلاینده هیدروکربنی و کل آلاینده نفتی انجام شد. ویژگی های منبع اصلی موجد آلودگی، با آزمایش های تعیین کل جامدات معلق، کل جامدات محلول، مقدار نفت اولیه ورودی، اکسیژن مورد نیاز شیمیایی و بیوشیمیایی بررسی شد. پهنه بندی و تهیه نقشه های نشر آلودگی، با تکنیک های زمین آمار با نرم افزارهای Surfer و ArcGIS انجام شد. مطالعات زمین آمار و بررسی کمی نقشه های سه بعدی تخمین گر نشر کل آلودگی هیدروکربنی و نفتی خاک نشان داد که ترابری آلاینده ها، به علت شرایط خاص حاکم بر منطقه (وجود سفره آب زیرزمینی در عمق ۲۴ متری از سطح و بالابودن سخت کفه های غیر قابل نفوذ در کل منطقه)، از ناحیه محصور بالای سخت کفه و به وسیله نشر میعانات گازی صورت گرفت. با وجود محرز بودن آلودگی، منابع موجد آن، نشت چاله های سوزان (عامل اصلی) و عدم رعایت کامل موارد ایمنی و پیشگیری در حین عملیات، نشت احتمالی از مخازن ذخیره، شکستگی لوله و کانالهای جمع آوری فاضلاب مشخص شدند. نتایج بررسی منابع موجد آلودگی و تعیین مشخصه های آن، علاوه بر تعیین نیروی آلودگی، راهنمای مناسبی برای تصمیم گیری مدیریت فاضلاب پالایشگاه، تعیین بهترین سیستم پاک سازی و برنامه ریزی راهبردی برای تحقق آن است.

hydrocarbon, Pollution, Refinery, Vados Zone, Vapour Condensations