اسماعیل صالحی - استادیار دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران
محمدتقی آقابابایی - مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران ، کارشناس مدیریت مطالعات و برنامه ریزی محیط زیست و امور بحران
هاجر سرمدی - شرکت مادر تخصصی مدیریت منابع آب ایران، کارشناس محیط زیست
محمدرضا فرزادبهتاش - مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران مدیر مطالعات و برنامه ریزی محیط زیست و امور بحران

شهرها، سیستم های پیچیده و به هم وابسته ای هستند و نسبت به تهدیدات طبیعی، انسان ساخت و تروریستی، بسیار آسیب پذیرند. مشخصاتی که شهرها را مطلوب و دست یافتنی می سازد، نظیر سبک های معماری، مراکز تمرکز جمعیت، مکانهای اجتماع، و زیرساخت های به هم وابسته، آنها را همچنین در معرض ریسک های بالایی نسبت به مخاطرات طبیعی (سیل، زلزله) و انسان ساخت قرار می دهد. بررسی های جهانی که در مورد خسارات ناشی از حوادث طبیعی انجام شده، نشان می دهد که در سال ۲۰۰۱، ۷۰۰حادثه طبیعی شناسایی شده که منجر به ۲۵۰۰۰کشته، ۳۶ بیلیون دلار خسارت اقتصادی و ۵/۱۱بیلیون دلار خسارات بیمه ای شده است. اغلب خسارات ناشی از حوادث در مکانهایی به وقوع پیوسته که سکونتگاههای آسیب پذیر شهری در نزدیکی مناطق شناخته شده مستعد خطر نظیر سیلابدشت ها، مناطق لرزه خیز و خطوط ساحلی توسعه یافته است. آیا ما باید این گونه خسارات را قبول کنیم و یا راهی برای مقابله با آثار آن بیابیم؟ با وجود تمام توجهات و علایقی که به مقوله و مفهوم تاب آوری جوامع وجود دارد، تعداد کمی از قوانین سیستماتیک فرموله شده در مورد تاب آوری وجود دارد که در مقیاس شهر کاربردی شده باشد. در این مقاله سعی بر آن شده است که با ارائه تعاریف آسیب پذیری و تاب آوری و تعیین ابعاد و مولفه های تاب آوری با توجه به چارچوب ها و مدل های مطالعه شده، ابعاد و مولفه های پیشنهادی برای تاب آوری محیطی مشخص شود. در انتها نیز مدل تاب آوری محیطی پیشنهادی براساس مدل شبکه علیت ارائه شده است.

آسیب پذیری, تاب آوری جوامع, حوادث شهری, سوانح طبیعی, مدل شبکه علیت