عطاالله ندیری - دانشجوی دکترای هیدروژئولوژی، گروه زمین شناسی، دانشگاه تبریز
اصغر اصغری مقدم - استاد دانشکده علوم طبیعی، گروه زمین شناسی، دانشگاه تبریز
فریبا صادقی - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه زمین شناسی، دانشگاه تبریز
حسین آقایی - کارشناس ارشد آب زیرزمینی، گروه زمین شناسی، دانشگاه تبریز

سد سهند با حجم مخزنی ۱۳۵ میلیون متر مکعب در جنوب غرب شهرستان هشترود یکی از مهمترین سدهای استان آذربایجان شرقی محسوب می شود. این سد علاوه بر تامین آب شرب و صنعتی شهرستان هشترود، آب کشاورزی حدود ۱۱ هزار هکتار از اراضی این منطقه را تامین می کند. با توجه به اهمیت این منبع آبی از نظر کشاورزی، شرب و صنعت، طی ۸ سال اخیر (۱۳۸۱- ۱۳۸۸) کیفیت آب مخزن سد و منابع آب سطحی و زیرزمینی مرتبط با آن مورد پایش قرار گرفته است. بر اساس نتایج تجزیه و تحلیل ۳۰۸ نمونه آبی به دست آمده که شامل تجزیه و تحلیل مشخصه های فیزیکی، عناصر اصلی، یون های فرعی و فلزات سنگین بود، آنومالی از آرسنیک در منطقه مشاهده شد. به طوری که در برخی از منابع آبی مرتبط با مخزن سد غلظت آرسنیک به ده برابر استاندارد جهانی (۱۰ppb) نیز می رسد. هدف این تحقیق تعیین منشا و بررسی هیدروشیمیایی آنومالی های موجود در آب انباشته شده در سد سهند و منابع سطحی و زیر زمینی مرتبط با آن است. بدین منظور از روشهای گرافیکی و تجزیه به عوامل استفاده شد. این روشها توانستند به کمک شواهد صحرایی و مطالعات زمین شناسی سه تیپ و پنج منشا کلی برای منابع آبی منطقه شناسایی و پنج عامل اصلی موثر بر هیدروشیمی منطقه را مشخص کنند. بر اساس نتایج به دست آمده، تغلیظ اپی ترمالی آرسنیک در سازندهای میوسن می تواند منشا اصلی آنومالی آرسنیک در منابع آبی منطقه باشد که نتایج هیدروشیمیایی نشان داد که جداسازی آن از منشا و آزادسازی آن در منابع آبی، عموما از طریق کمپلکس سازی یون بی کربنات صورت گرفته است.

Arsenic anomalies, factor analysis, Graphical method, Sahand Dam and Surface and ground water