طیبه اکبری راد - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، استادیار گروه الهیات و معارف اسلامی، رشته علوم قرآن و حدیث

تخریب محیط زیست در سراسر جهان یکی از سه دغدغه اصلی انسان است. در نتیجه حوادث آثار گسترده که منجر به خسارات فیزیکی، تخریب حیات، و یا تغییرات وسیع در محیط زیست می شود، رخ می دهد. این وقایع می توانند خسارات زیادی به اموال، زندگی، اقتصاد و فرهنگ مردم وارد کند. بعضی از این بحران های اخیر در این مقاله آورده شده است. بیشتر این وقایع اگر نه تمامی آنها نتیجه دخل و تصرف لجام گسیخته انسان در محیط زیست و بهره کشی بی حد و حصر او از منابع طبیعی است. از منظر اسلام مالک مطلق طبیعت و مخلوقات، خداوند متعال و انسان خلیفه او بر روی زمین است. خلیفه و نماینده بودن انسان اقتضا می کند که تصرف او در زمین همانند تصرف امانت دار باشد. طبیعت ملک خاص هیچ یک از نسل های بشری نیست تا هر طور که خواست در آن تصرف کند، بلکه میراث همه بشر است که از نسلی به نسل دیگر به ارث می رسد. لازمه امانت داری انتقال محیط پاک و سالم به نسل های بعدی است. از منظر قرآن کریم همان طور که انسان دارای کرامت است، همه موجودات طبیعت نیز مقدسند زیرا همه اجزای طبیعت تسبیح گوی حق هستند. بر این اساس، انسان در مقابل همه چیز، از جمله حیوانات و طبیعت اطراف خود مسئولیت دارد. مهم ترین وظیفه انسان در قبال طبیعت اصلاح در زمین و اجتناب از فساد در آن است. یکی از وجوه اصلاح زمین، عمران و آبادی است. منظور از عمران در زمین، تامین اصول زیست محیطی برای حیات همه موجودات زنده است. احکام اسلام درباره محیط زیست فراوان و متنوع است. انسان به موجب این احکام موظف است از آلوده کردن آب و خاک و هوا پرهیز کرده، درخت کاشته و با حیوانات با رافت و مهربانی رفتار کرده، از آنها حمایت کند و تنوع زیستی را برهم نزند.

تفسیر موضوعی, روایات, قرآن, محیط زیست, معنی شناسی