لیدا جلالی - کارشناس ارشد هیدروژئولوژی، گروه زمین شناسی دانشگاه تبریز
اصغر اصغری مقدم - استاد گروه زمین شناسی دانشگاه تبریز

کیفیت آب زیرزمینی به دلیل تغییر در شرایط مختلف از جمله شرایط آب و هوایی، مدت زمان ماندگاری آب در آبخوان، جنس سازندهای زمین شناسی مسیر و غیره تغییر می کند. یکی از روشهای متداول و مهم برای انجام بررسی های هیدروژئوشیمیایی، روشهای آماری چند متغیره است. این تحقیق سعی بر آن داشت تا این روش را بررسی و در مطالعه هیدروشیمیایی منابع آب زیرزمینی دشت خوی استفاده کند. در این بررسی سعی شده تا با استفاده از نرم افزار PHREEQC به ارزیابی شاخص اشباع شدگی کانی های موجود در سازندهای زمین شناسی دشت خوی پرداخته شود. ۳۶ نمونه آب زیرزمینی از چاهها جمع آوری شده که نمونه برداری و تجزیه و تحلیل شیمیایی آنها با روشهای استاندارد صورت گرفته است. در کل سه عامل اصلی موثر بر هیدروشیمی منطقه مورد شناسایی قرار گرفت. عامل های اول و دوم تاثیر سازندهای زمین شناسی و روند تکاملی جریان آب زیرزمینی را نشان می دهند و عامل سوم متاثر از فعالیت های انسانی است که نتیجه فعالیت های کشاورزی است. با توجه به عامل اول، انحلال کانی های کربناته و تبخیری در هیدروشیمی آب زیرزمینی نقش اصلی دارند، همچنین هوازدگی کانی ها مقادیر یون های اصلی از جمله کلسیم و منیزیم را کنترل می کند. محاسبه شاخص اشباع کانی های اصلی آب زیرزمینی نیز تعامل آب و سنگ را نشان داده و با توجه به بیشتر بودن شاخص اشباع کانی های دولومیت، کلسیت، انیدریت، فلوریت و ژیپس، نسبت به دیگر کانی ها، تاثیر سازندهای میوسن و پلیوسن با محتوای کنگلومرای قرمز، ماسه، آهک، مارن و قطعات آتشفشانی و آندزیتی ائوسن بین آنها، بر آب زیرزمینی مشخص می شود.

آب زیرزمینی, تجزیه و تحلیل فاکتوری, دشت خوی, شاخص اشباع, مدل هیدروژئوشیمیایی