صفیه حسن زاد - M.Sc.. Environmental Geology, Department of Geology, University of Urmia, Iran
حسین پیرخراطی - Assistant Professor, Faculty of Geology, University of Urmia, Iran
بهنام دولتی - Assistant Professor, Faculty of Soil Since, University of Urmia, Iran
خلیل فرهادی - Full Professor, Faculty of Chemistry, University of Urmia, Iran

حلالیت و پایداری عناصر سنگین در خاک نقش مهمی در نقل و انتقال آن به آب های زیرزمینی و گیاهان دارد و می تواند برای سلامت انسان تهدیدی جدی باشد. این تحقیق به منظور بررسی تغییرات زمانی میزان تثبیت کادمیوم در خاک های آلوده به فلزات سنگین تحت تاثیر انرژی حرارتی، آهک (CaCO۳) و کود فسفاته (به منزله منبع فسفات) انجام شد. خصوصیات فیزیکوشیمیایی و کانی شناسی رس به روش استاندارد انجام شد. به منظور بررسی تثبیت کادمیوم، محلول آهک در سطوح صفر و ۵ درصد، محلول کود فسفاته در سطوح صفر و ۵/۲ درصد تهیه و با خاک مخلوط شد. سپس، نمونه ها در دمای ۲۵ ،۲۰۰، ۴۰۰، ۶۰۰، ۷۰۰ و ۸۰۰ درجه سانتی گراد حرارت داده شدند. پس از خنک شدن نمونه ها عصاره گیری در فاصله زمانی ۷، ۳۰ و ۶۰ روز با نسبت ۱:۱۰ خاک به آب تهیه و تعیین غلظت شد. نتایج نشان داد خاک مورد مطالعه سبک بافت، اسیدی و کاملا شور است. همچنین، کانی های حاکم در نمونه به ترتیب کائولینیت، ایلیت و اسمکتیت تعیین شدند. تجزیه واریانس نشان داد آثار مستقل حرارت و تیمار در فاصله زمانی ۷، ۳۰ و ۶۰ روز معنی دار (P<۰.۰۰۱) شدند، اما آثار متقابل فاکتورها با گذشت زمان معنی دار نشدند. دمای ۴۰۰، ۶۰۰ و ۷۰۰ بیشترین تاثیر در رهاسازی کادمیوم را داشت. نتایج نشان داد که افزایش حرارت سبب تغییر جهت اثر فسفات در تثبیت کادمیوم و افزایش حلالیت و انتقال آن در خاک می شود. همچنین، با گذشت زمان و برقراری تعادل نسبی، تثبیت کادمیوم نیز افزایش یافت. نتایج حاصل نشان داد کاربرد آهک در خاک های اسیدی و شور به منظور تثبیت کادمیوم توصیه نمی شود و بهتر است منابع فسفاته به کار روند.

Cd, contaminated soil, heat, lime, Phosphate, Stabilization