محمود مولی نژاد - استادیار پژوهشکده مطالعات فناوری های نوین، سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران (IROST)

کاهش دمای هوا به صفر درجه سلسیوس و کمتر از آن را یخبندان گویند که در صورت رطوبت، پوششی از یخ روی سطوح اجسام تشکیل می شود. یخبندان یکی از پدیده های اقلیمی است که قابلیت فراوانی در ایجاد خسارت در بخش های مختلف محیط زیست به ویژه کشاورزی دارد، به طوری که قرارگرفتن گیاهان در حال رشد در معرض یخبندان آسیب یا مرگ گیاه را در پی خواهد داشت. در این تحقیق، به منظور بررسی یخبندان های رخ داده در ایستگاه سقز، دماهای حداقل روزانه آن مطالعه و بررسی و در نهایت یخبندان ها به سه دسته ضعیف، متوسط و شدید گروه بندی شدند. سپس، محدوده تغییرات زمانی وقوع این یخبندان ها تعیین و فراوانی وقوع آن ها نیز محاسبه شد. همچنین، با محاسبه متغیرهای آماری مختلف، احتمال وقوع آستانه های دمایی بین صفر تا ۱۵- درجه سلسیوس در ماه های سال تعیین شد. علاوه بر این، با تقسیم سال به ۳۶ دهه مختلف سعی شده است دماهایی که با احتمالات مختلف، امکان وقوع دارند نیز محاسبه شوند. نتایج نشان می دهد که حداقل دمای ایستگاه سقز طی سال های اخیر روند افزایشی داشته است. یخبندان های شدید عمدتا در ماه های ژانویه و فوریه، یخبندان های متوسط در مارس و دسامبر و یخبندان های ملایم در نوامبر و آوریل رخ می دهند. همچنین، یافته ها حاکی از آن است که بین تاریخ شروع یخبندان های پاییزه با تاریخ خاتمه یخبندان های بهاره، حداقل دمای ماه سپتامبر و آوریل همان سال با توجه به رابطه به دست آمده همبستگی معناداری وجود دارد. همچنین، مشخص شد که زودترین یخبندان پاییزه و دیرترین یخبندان بهاره در چه تاریخ هایی رخ داده است، بنابراین، به طور کلی می توان گفت که با مطالعه و پیش بینی به موقع یخبندان، می توان با روش های مختلفی محصولات کشاورزی را در برابر یخبندان محافظت کرد.

ایستگاه سقز, احتمالات وقوع, تقویم ژولیوسی, مدل رگرسیون خطی, یخبندان