امید فتوحی - environmental sciences research institute, Tehran, Iran
شهیندخت برق جلوه - مدیر گروه برنامه ریزی و طراحی محیط پژوهشکده علوم محیطی دانشگاه شهید بهشتی

به منظور کاهش آثار توسعه ی شهری بر الگوی "ساخت" و "عملکرد" سیمای سرزمین، روند تبیین فعالیت های انسانی با سازوکار جریان ماده و انرژی ضروری است. در این خصوص، فعالیت های انسانی با فرآیندهای تغییر ساخت و عملکرد سیمای سرزمین شهری در توازن قرار می گیرند، و با ارتقاء عملکرد عناصر بوم شناختی و بهبود کیفی فرآیندهای بوم شناختی، ضمن تبیین برنامه توسعه شهری، روند بهره وری بوم شناختی-جامعه شناختی سیمای-سرزمین شهری در تعادل نگاه داشته می شود. لذا، با بررسی روند تغییرات در "عناصر تشکیل دهنده" و "عملکرد بوم شناختی-جامعه شناختی" سیمای سرزمین شهری، صحت طرح ریزی برنامه های توسعه شهری در راستای برنامه ریزی شبکه های بوم شناختی سیمای سرزمین شهر بهبودی می یابند. شبکه های بوم شناختی، مبین گذرگاه های ماده، انرژی و اطلاعات در پشتیبانی فرآیندهای زیستی، متاثر از محتوا، شکل و نسبت ارتباطی-انزوایی عناصر تشکیل دهنده ی سیمای سرزمین تعریف می شوند. در این پژوهش، روند تاثیر تغییرات در "کیفیت محتوا" و "روابط فی مابین" عناصر تشکیل دهنده ی سیمای سرزمین (شامل: ناهمگنی فضایی، پیوستگی بوم شناختی و بهینگی ارتباطی- انزوایی)، در میزان پایداری شبکه های بوم شناختی سیمای سرزمین تهران مورد بررسی قرار می گیرد. در این مطالعه، سیمای سرزمین تهران در مقیاس مناطق ۲۲ گانه ی شهری در سه بازه زمانی (۱۹۸۴)، (۲۰۰۰)، (۲۰۱۶) بررسی می شود. مشاهدات نشان می دهند، با رشد برنامه های توسعه ی شهری، از کارایی شبکه های بوم شناختی سیمای سرزمین شهر کاسته شده، چنانچه تهران به سختی پاسخگوی نیاز فرآیندهای بوم شناختی-جامعه شناختی سرزمین شهری خویش می باشد.

environmental development, Landscape ecology, ecological process