سید حسن ملکشی - موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
رضا طلایی حسنلویی - گروه گیاهپزشکی دانشگاه تهران، کرج
جعفر محقق نیشابوری - موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور
حسین اللهیاری - دانشگاه تهران-اکولوژی و کنترل بیولوژیک حشرات

تخمهای بید آرد، Ephestia kuehniella یکی از منابع غذایی غنی از پروتئین برای تولید انبوه دشمنان طبیعی و بهویژه سنNesidiocoris tenuis  میباشد که از آن بهعنوان طعمه جایگزین برای استقرار سن شکارگر در گلخانههای گوجهفرنگی استفاده می‎شود. مقایسه میزان شکارگری و ترجیح سنN. tenuis  روی تخمهای بیدآرد و بیدگوجهفرنگی Tuta absoluta با آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی در شرایط آزمایشگاهی انجام شد. نتایج نشان داد که جنسیت شکارگر و نوع طعمه بهصورت معنیداری در میزان شکارگری موثر هستند. میزان تغذیه سن ماده طی ۲۴ ساعت از تخمهای بیدآرد و بیدگوجهفرنگی بهترتیب ۸۳/۴±۵۸ و ۸۳/۴±۵۰/۷۷ عدد و بیان گر اختلاف معنیدار بین آنها بود. میزان تغذیه سن نر از تخمهای بیدآرد و بیدگوجهفرنگی نیز بهترتیب ۸۳/۴±۵/۲۷ و ۰۹/۵±۴۴/۶۱ عدد بود که تفاوت معنیداری مشاهده شد. در آزمون ترجیح طعمه نیز سن ماده به ترتیب از ۶۳/۳±۳/۴۱ و ۲۰/۳±۸/۲۹ عدد تخم بیدآرد و بیدگوجهفرنگی تغذیه کرد که تفاوت معنیداری مشاهده نشد. مقادیر متناظر برای جنس نر بهترتیب ۵۳/۱±۳۳/۱۴ و ۳۹/۲±۳۳/۲۰ عدد بود که بیان گر اختلاف معنیدار در سطح احتمال ۵ درصد بود. در حشرات ماده، شاخص بتای منلی (Manly) بید آرد (طعمه I) و بید گوجهفرنگی (طعمه II) به ترتیب معادل ۰۷/۰±۶۴/۰ و ۰۸/۰± ۳۶/۰ به دست آمد که بیان گر ترجیح تغذیه سن ماده نسبت به بیدآرد بود. در حالی که در حشرات نر به ترتیب برابر با ۰۲/۰± ۳۸/۰ و ۰۴/۰±۶۲/۰ برای بید آرد و بید گوجه فرنگی به دست آمد که نشان دهنده ترجیح تغذیه سن نر به بید گوجهفرنگی بود. بنابراین بر اساس شاخص بتای منلی، سن ماده ترجیح بیشتری به تغذیه از تخم بیدآرد دارد تا نیازهای غذایی خود را تامین کند. لذا میتوان در رهاسازی سن شکارگر N. tenuis در گلخانههای گوجهفرنگی در کمبود یا غیاب طعمه اصلی از تخمهای بیدآرد بهعنوان ماده غذایی جایگزین استفاده کرد.  

ترجیح طعمه, سن شکارگر, Nesidiocoris tenuis, غذای جایگزین, کنترل بیولوژیک, گوجهفرنگی