ایمان رمضانی - دانشگاه ولی عصر
محمد امین سمیع - دانشگاه ولی عصر

ویژگی هایی مانند دوره ی رشدی کوتاه تر، باروری بیشتر و اندازه­ی بزرگ تر بدن دشمنان طبیعی، برای تولید انبوه آن ها به عنوان عوامل کنترل بیولوژیک مهم هستند. یکی از شکارگرهای مهم آفات در باغ­های ایران کفشدوزک Hippodamia variegata (Col.: Coccinellidae) است. در این پژوهش تاثیر شش دمای ثابت ۵/۱۷، ۲۰، ۵/۲۲، ۲۵، ۵/۲۷ و ۳۰ (۱±) درجه ی سلسیوس بر طول دوره ی رشد و نمو این کفشدوزک با تغذیه از شتهی سبز انارAphis punicae (Hem.: Aphididae) در اتاق رشد با رطوبت نسبی ۵±۶۵ درصد و دوره ی نوری ۱۶ ساعت روشنایی و ۸ ساعت تاریکی بررسی شد. اثر دما بر طول دوره ی رشد هر یک از دورههای رشد و نمو کفشدوزک مورد بررسی معنیدار بود. میانگین طول دورهی رشدی از تخم تا حشره ی کامل در دماهای یاد شده به ترتیب ۵۴۱/۱±۰۱/۴۶، ۳۱۱/۰±۷۷/۲۳، ۲۲۶/۰±۲۹/۱۹، ۳۰۲/۰±۵۱/۱۳، ۲۸۳/۰±۵۹/۱۲ و ۷۳۱/۰±۰۱/۱۷ روز بود. نرخ رشد و نمو مراحل رشدی کفشدوزک H. variegata با افزایش دما در دامنه دمایی مورد بررسی تا ۵/۲۷ درجه ی سلسیوس به صورت خطی افزایش یافت. برای توصیف ریاضی این ارتباط از دو مدل خطی معمولی (روز- درجه) و ایکموتو و تاکای استفاده شد. شاخص­های آماری مورد استفاده برای ارزیابی مشاهدات با مدل­های مورد بررسی نشان داد، در حالی که مدل خطی معمولی به خوبی قادر به توصیف این ارتباط خطی است، اما برازش مدل ایکموتو و تاکای بهتر از مدل یاد شده روی داده های ثبت شده است. کم ترین میزان مرگ و میر در دماهای ۲۰ و ۵/۲۷ درجه مشاهده شد. براساس برآوردهای مدل خطی ایکموتو و تاکای آستانهی پایین دمای رشد و نمو برای مرحلهی تخم، لارو، شفیره و کل دورهی تخم تا حشرهی کامل با تغذیه از شتهی سبز انار به ترتیب ۱۵/۱۱، ۱۳/۱۴، ۵۲/۱۵ و ۹۹/۱۳ درجهی سلسیوس و نیاز گرمایی برای مراحل رشدی بالا به ترتیب ۶۹/۴۴، ۲۲/۷۹، ۶۲/۲۳ و ۳۴/۱۵۷ روز- درجه ی سلسیوس برآورد شد. در این بررسی مدل ریاضی خطی بین دما و نرخ رشد و نمو هر یک از مراحل رشدی کفشدوزک با استفاده از هر دو مدل ارایه شد. بر پایه ی نتایج این پژوهش دمای بهینه برای رشد این کفشدوزک ۲۵ تا ۵/۲۷ درجهی سلسیوس است.  

degree day, pomegranate green aphid, thermal constant, lady beetle