ریحانه براتی - دانشگاه تبریز
غلامرضا گل محمدی - موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور
رضیه منصوری - پردیس ابوریحان دانشگاه تهران

زنبور انگل­واره­ی Encarsia formosa از دشمنان طبیعی سفیدبالک­ها محسوب می­شود.کاربرد گسترده­ی حشره­کش­ها سبب می­شود حشرات مفید از جمله E. formosa در معرض این ترکیبات قرار گیرند. عصاره­های گیاهی می توانند جایگزینی برای آفت کش های رایج امروزی باشند. مطالعه­ی حاضر با هدف بررسی اثرات کشندگی عصاره­ها­ی دو گیاه سیر و استبرق در مقایسه با حشره کش شیمیایی پی متروزین و حشره­کش گیاهی آزادیراکتین روی شفیره و حشرات کامل E. formosa انجام شد. هم چنین اثرات دورکنندگی تیمارهای مورد مطالعه در دو دوره ی زمانی سه و ۲۴ ساعته، روی حشرات کامل سفیدبالک برگ­نقره­ای بررسی شدند. آزمایش­ها در دمای ۲±۲۷ درجه­ی سلسیوس، رطوبت نسبی ۵±۵۵ درصد و دوره­ی نوری ۱۶:۸ (تاریکی: روشنایی) انجام شدند. بنابر نتایج، حشره کش آزادیراکتین سمی ترین ترکیب روی شفیره ی زنبور بود و پس از آن به ترتیب عصاره های استبرق و سیر بیشترین کشندگی را ایجاد نمودند. مرگ و میر ناشی از حشره­کش پی­متروزین در مقایسه با شاهد معنی دار نبود. برای حشرات کامل زنبور، میانگین تلفات ناشی از آزادیراکتین، عصاره­ی استبرق، پی­متروزین و عصاره­ی سیر به ترتیب برابر ۲۵/۳۹، ۰۲/۳۰، ۳۸/۲۲ و۱۶/۱۴ درصد برآورد شد. هم چنین عصاره ی استبرق در هر دو بازه­ی زمانی مورد مطالعه و حشره­کش آزادیراکتین سه ساعت پس از تیمار، برای حشرات کامل سفیدبالک برگ­نقره­ای به طور معنی­داری دورکننده بودند.درصورت تایید نتایج در آزمایش های مزرعه ای، مصرف حشره­کش آزادیراکتین در هر دو مرحله­ی شفیرگی و حشره­ی کامل زنبور E. formosa بایدبا احتیاط های لازم همراه باشد. نتایج این پژوهش می­تواند در استفاده­ی بهینه از آفت­کش­های گیاهی و شیمیایی در برنامه­های کنترل تلفیقی آفات، موثر باشد  

Azadirachtin, herbal compounds, natural enemies, repellency, silverleaf whitefly