رازک مهدیزاده نراقی - گروه بیماری شناسی گیاهی، دانشکده ی کشاورزی و منابع طبیعی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی تهران
اصغر حیدری - بخش تحقیقات بیماری های گیاهان، موسسه ی تحقیقات گیاه پزشکی کشور
حمیدرضا زمانی زاده - گروه بیماری شناسی گیاهی، دانشکده ی کشاورزی و منابع طبیعی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی تهران
سعید رضایی - گروه بیماری شناسی گیاهی، دانشکده ی کشاورزی و منابع طبیعی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی تهران
جعفر نیکان - بخش تحقیقات گیاه پزشکی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی همدان

یکی از گسترده ترین و مخرب ترین بیماری های قارچی سیر بیماری پوسیدگی سفید با عاملSclerotium cepivorum  است که هر ساله خسارات فراوانی به کشت و تولید این محصول مهم در کشور و از جمله استان همدان وارد می سازد. در حال حاضر رایج ترین روش کنترل بیماری استفاده از قارچ کش های شیمیایی می باشد که آلوده کننده ی محیط زیست بوده، هزینه ی زیادی در بر داشته و به دلیل استفاده ی مکرر و خاکزاد بودن عامل بیماری تاثیر چندانی در کنترل بیماری ندارد. بنابراین پژوهش حاضر با هدف کنترل عامل بیماری پوسیدگی سفید سیر با استفاده از قارچ های آنتاگونیستTrichoderma  و  Talaromycesبه روش زیستی در شرایط آزمایشگاه و گلخانه انجام یافت. برای این منظور ده جدایه از قارچ های آنتاگونیست فوق انتخاب شده و تاثیر آن ها ابتدا در شرایط آزمایشگاه با استفاده از روش های کشت متقابل، ترکیبات فرار، و ترکیبات غیر فرار بر قارچ عامل بیماری بررسی گردید. بررسی های آزمایشگاهی نشان داد که شش جدایه که شامل دو جدایه از هر گونه ی قارچ آنتاگونیست بودند به طور معنی داری رشد قارچ عامل بیماری را کاهش دادند. در مرحله ی بعد فرمولاسیون هایی با استفاده از شش جدایه ی فوق در بستر سبوس برنج تهیه گردیده و تاثیر آن ها در شرایط گلخانه روی کنترل بیماری پوسیدگی سفید سیر ارزیابی شد. طرح آزمایشی کاملا تصادفی و آزمایش دارای نه تیمار (شش فرمولاسیون زیستی، قارچ کش کاربندازیم، شاهد آلوده، شاهد سالم) و چهار تکرار بود. نتایج آزمایشات گلخانه ای نشان داد که بین تیمارها و شاهد آلوده از لحاظ درصد وقوع بیماری و شدت بروز آلودگی اختلاف معنی دار وجود داشت. بیشینه میانگین آلودگی در تیمار شاهد آلوده به میزان ۸۲/۵۳% و کمینه میانگین آلودگی به ترتیب در تیمار شاهد سالم به میزان (۲۴/۹ %)، قارچ کش (۲۳/۱۱ %)، تیمار RBTh۱ (۳۳/۱۱%)، تیمار  RBTa۲(۳۷/۱۱%)، تیمار RBTh۲ (۴۲/۱۱%) مشاهده شد. نتایج کلی این پژوهش نشان می دهد که امکان کنترل بیماری مهم پوسیدگی سفید سیر با استفاده از قارچ های آنتاگونیست وجود دارد.

بیماری پوسیدگی سفید سیر, سبوس برنج, سیر, فرمولاسیون, کنترل زیستی