ستاره حاجی ماشالله - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ورامین- پیشوا
محمد رضوی - موسسه ی تحقیقات گیاه پزشکی کشور، تهران
ابوالقاسم قاسمی - موسسه ی تحقیقات گیاه پزشکی کشور، تهران

بیماری پوسیدگی فوزاریومی طوقه و ریشه یکی از مهمترین بیماری های گندم در دنیا و ایران می باشد که توسط چندین گونه فوزاریوم از جمله Fusarium culmorum و F. pseudograminearumایجاد می شود. در این تحقیق ۶۰ نمونه باکتری از سودومونادهای فلورسنت از محیط فراریشه (rhizosphere) از مناطق گندم کاری استان های تهران، قزوین، گلستان، اردبیل، زنجان، مرکزی و اصفهان جمع آوری، جداسازی و اثر آن ها در شرایط آزمایشگاه و گلخانه در کنترل بیولوژیکی قارچF. culmorum  (عامل بیماری پوسیدگی ریشه ی گندم) مورد بررسی قرار گرفت. با توجه به آزمون های بیوشیمیایی، فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی و داشتن ژن تولید کننده ی آنتی بیوتیک ۲ و ۴- دی استیل فلوروگلوسینول PhlD، ویژگی های جدایه های انتخاب شده با بیووارهای I, III, V گونه ی Pseudomonas fluorescensو P. protegensبیشترین شباهت را داشتند. نتایج بررسی اثرات بازدارندگی جدایه های سودوموناس روی قارچF. culmorum  (عامل بیماری پوسیدگی ریشه ی گندم) نشان داد که یازده جدایه به همراه جدایه یCHA۰  (جدایه بین المللیCHA۰  که اولین بار از روی توتون در سال ۱۹۹۲ توسط کیل و همکاران از سوئیس گزارش شده بود) بیشترین تاثیر را در جلوگیری از رشد قارچ نشان دادند. قدرت رقابت و کلونیزاسیون استرین های مختلف روی چهار رقم گندم شامل ارقام نیک نژاد، مرودشت، زاگرس و سرداری در سه سیکل متوالی رشد گندم بررسی شد. طول هر دوره معادل ۴۲ روز تعیین گردید. براساس نتایج، رقم نیک نژاد بیشترین میزان جمعیت باکتری را نسبت به سایر ارقام در ریزوسفر خود تکثیر نموده و رقم زاگرس کمترین جمعیت باکتری را در ریشه ی خود داشت. نتایج بررسی های گلخانه ای نشان داد که ارقام مرودشت و زاگرس بیشترین شدت آلودگی در طوقه و ریشه و ارقام سرداری و نیک نژاد کمترین میزان آلودگی را نشان دادند و نسبت به بیماری متحمل تر بودند. براساس نتایج کلی این بررسی جدایه های ۱۹ و ۲۷ باکتری که هر دو به گونه ی P. protegens شباهت زیاد داشتند از توان آنتاگونیستی بسیار خوبی برخوردار بودند.

Wheat, crown rot root, antagonism, Pseudomonas fluorescens, ۲, ۴-diacetylphloglucinol antibiotic gene (phlD)