محمد گودرزی - دانشجوی دکتری مدیریت بازرگانی- مدیریت بازاریابی، دانشکده علوم انسانی ، دانشگاه آزاد اسلامی ساوه، ایران
حسین حبیبی تبار - دانشیار گروه معارف اسلامی، دانشکده علوم انسانی ، دانشگاه آزاد اسلامی ساوه، ایران

در عصر حاضر در بستر تحولات اقتصاد جهانی و رقابت های ناشی از آن، سازمان ها و بنگاه های اقتصادی برای پیروزی در اینعرصه و ادامه حیات و کسب سود بیشتر، به استفاده ترکیبی از ابزارهای مختلف بازاریابی روی آورده اند تا هرچه بیشتر بتوانندهزینه های خود را کنترل و کاهش داده و در نهایت به منفعت برسند. ورود بنگاه ها به عرصه رقابت شدید و استفاده از اصولبازاریابی مدرن که عمدا" سود محور نیز می باشد سبب عدم رعایت برخی اصول اخلاقی و حقوق مشتریان و حتی صاحبانبنگاه ها در کسب سود می شود. خلاء مذکور، بشر امروز را به تحقیق و تبیین فلسفه بازاریابی و ارکان آن از دیدگاه جامع وکامل تری که در آن هم حقوق مشتری و هم حقوق صاحبان بنگاه رعایت شود،مشتاق نموده است. دین مقدس اسلام بهعنوان آخرین و کامل ترین دین الهی برای تمام شئون زندگی بشر در همه دوره ها و اعصار از جمله فعالیت های تجاری واقتصادی برنامه، قوانین و مقرراتی ارائه نموده است و هدف عمل به آنها را قرب الهی، سعادت دنیوی و اخروی انسان بیاننموده است. احادیث ائمه معصومین(علیه السلام) به عنوان بندگان خاص خداوند و منبع معارف الهی موید رعایت حقوقمشتری و صاحبان کسب و کار مطابق احکام قرآنی است.به همین دلایل ضرورت دارد ارکان بازاریابی از دیدگاه معارف ناباست که « وفاداری مشتری » اسلام مورد بررسی و تبیین قرار گیرد. یکی از مفاهیم مهم و کلیدی در عرصه تجارت و بازرگانیدر عصر حاضر توسط دانشمندان بسیاری مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته و از دیدگاه بازاریابی مدرن بر اهمیت و مزایای سودآور آن برای بنگاه های اقتصادی تاکید شده است.در این پژوهش با روش تحلیل مضمون و با رویکرد قرآنی روایی،مهم ترین وتاثیرگذارترین عوامل بر وفاداری مشتری از دیدگاه اسلام بررسی و تبیین می گردد.

مشتری،وفاداری مشتری،رضایت مشتری،تعهد،اعتماد،ارتباط با مشتری، اخوت