حافظ مهدنژاد - استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه سید جمال الدین اسدآبادی، اسدآباد، ایران
سید جمال الدین صمصام شریعت - دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری اصفهان، اصفهان، ایران

 تامین مسکن ارزان قیمت برای گروه های کم درآمد موجب حفاظت از خانوارهای فقیر در بازار رقابتی مسکن می شود. بر همین اساس هدف پژوهش حاضر، تحلیل واگرایی و شکاف گروه های درآمدی از لحاظ تامین مسکن در کلان شهر اصفهان و بررسی شاخص های کمی و کیفی مسکن در کلان شهر اصفهان است. پژوهش حاضر از لحاظ هدف، کاربردی و ازنظر روش، توصیفی-تحلیلی است. جامعه آماری مربوط به محدوده قانونی شهر اصفهان در سال ۱۳۹۵ است. از مدل های SAW و Topsis، روش «ابونوری»، شاخص دسترسی و شاخص تقاضای مناسب مسکن برای تحلیل داده ها استفاده شده است. متغیرهای پژوهش مشتمل بر نوع تصرف، سطح زیربنا، کیفیت ابنیه، نوع مصالح، تعداد اتاق و بعد خانوار، برخورداری از تسهیلات مسکن درزمینه گروه های کم درآمد شهر اصفهان است. یافته های پژوهش نشان می دهد مقدار ویژه مدل های SAW و Topsis، برای گروه های کم درآمد از میانگین متوسط پایین تر می باشد. بالا بودن ضریب تغییرات در بین گروه های درآمدی حاکی از واگرایی وجود شکاف در بین گروه های درآمدی می باشد. درنتیجه، بر اساس نتایج حاصل از محاسبات مدل های SAW و Topsis، وضعیت کمی و کیفی شاخص های مسکن در بین گروه های کم درآمد در شهر اصفهان در وضعیت مناسبی قرار ندارد. نتایج حاصل از روش ابونوری بیانگر آن است که ضریب جینی هزینه مسکن برای خانوارهای شهری تا سال ۱۳۸۴ روندی نزولی داشت، اما از سال ۱۳۸۵ به بعد شکاف در حال افزایش می باشد. همین طور منحنی لورنز، به افزایش نابرابری در طول زمان صحه گذاشته است. بر اساس شاخص دسترسی به مسکن، دهک کم درآمد در سال ۱۳۸۳ با پس انداز کامل درآمد ۷۵ روز خانوار، می تواند یک مترمربع مسکن را خرید کند؛ اما در پایان سال، ۱۳۹۵ این عدد به ۲۰۶ روز رسیده است. همچنین در سال ۱۳۸۳، خانوارهای دهک اول با تقریبا ۴۹ سال کار کردن می توانستند مسکن موردنیاز خود را تهیه نمایند، اما در سال ۱۳۹۵ این میزان به ۱۰۳ سال رسیده است. نتایج برآورد تقاضای موثر مسکن در دهک های درآمدی ازنظر مساحت زیربنا در شهر اصفهان بیانگر آن است که دهک اول تا چهارم در سال ۱۳۸۳ از ۴ تا ۱۱ مترمربع توان تامین مسکن را داشته اند؛ اما این اعداد در سال ۱۳۹۵ به ۹/۱ تا ۵ مترمربع کاهش یافته است.

شاخص های مسکن, گروه های کم درآمد, مدل SAW, مدل TOPSIS, کلان شهر اصفهان