زهرا اعتدالی - کارشناسی ارشد، گروه زمین شناسی، دانشگاه پیام نور، ایران
فریماه آیتی - دانشیار، گروه زمین شناسی، دانشگاه پیام نور، ایران
مریم آهنکوب - استادیار، گروه زمین شناسی، دانشگاه پیام نور، ایران

مناطق بررسی شده در شمال خاوری اصفهان، شامل واحدهای رسوبی، دگرگونی (هورنفلس، مرمر و اسکارن) و آذرین (گرانودیوریت، مونزوگرانیت، تونالیت) هستند. کانی های اصلی شامل پلاژیوکلاز، ارتوکلاز، کوارتز، هورنبلند و بیوتیت به همراه کانی های فرعی اسفن، زیر کن، تورمالین و کانی های کدر هستند. تورمالین های مناطق بررسی شده که تاخیری و ناشی از فرایند متاسوماتیسم هستند بیشتر در شکستگی های سنگ دیده می شوند. تورمالین ها به صورت بلورهای ریز و سوزنی پراکنده در مقطع و یا به صورت تورمالین های سبز رنگی دیده می شوند که به صورت بخشی جایگزین فلدسپار شده اند. این کانی در مرحله پنومالیتیک با ورود بور در فضاهای خالی یا شکستگی ها و واکنش با سنگ های دیواره پدید آمده است و در همین مرحله، فلدسپارها با تورمالین ها جانشین شده اند. برپایه جایگاه X و مقدار Ca، Na و K، تورمالین های بررسی شده بیشتر از نوع آلکالی هستند و در آنها میزان K و Na در جایگاه X در مقایسه با مقدار Ca بالاتر است. ترکیب شیمیایی تورمالین ها در گرانیتوییدها دراویت با گرایش به ترکیب شورل و در هورنفلس ها بیشتر دراویت است که نشان دهنده تبادلات کاتیونی Fe و Mg در مقادیر ثابت Ca و Al است. تورمالین های بررسی شده در زیر خط  جای گرفته اند و ازاین رو، در جایگاه Y جانشینی Al دارند. برپایه نمودارهای Fe-Mg-Ca و Al-Mg-Fe، تورمالین ها در محدوده متاپلیت ها و متاپسامیت های و سنگ های کوارتز- تورمالین فقیر از کلسیم و همزیست با فاز اشباع از آلومینیم واقع شده اند که نشان دهنده سیستم ماگمایی باز و حضور بور از خاستگاهی خارجی است. 

گرانیتویید, تورمالین, قهرود, قمصر, ارومیه- دختر