ابراهیم طالع فاضل - استادیار، گروه زمین شناسی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران
نرگس اعلایی مقتدر - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه زمین شناسی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران
عباس اروجی - کارشناسی ارشد، کارشناس اکتشافی معدن زرشوران، آذربایجان غربی، ایران

کانسار چندفلزی آتش انبار با ذخیره احتمالی ۲ میلیون تن (شامل مجموعه عنصرهای فلزات پایه و طلا) و میزان متوسط طلا ۱۳/۲ گرم در تن (ppm)، در بخش شمالی پهنه ماگمایی ارومیه- دختر، متعلق به ماگماتیسم آتشفشانی- نفوذی بستان آباد- انارک قرار گرفته است. در این کانسار، رگه های چندفلزی طلادار با سرشت اپی ژنتیک، درازای نزدیک به ۵ تا ۸۰ متر، پهنای ۵/۰ تا ۶ متر و ژرفای حداکثری ۴۵ متر در سنگ میزبان داسیت های پورفیری ائوسن میانی (واحد Eord) روی داده اند. کانه زایی با بافت و ساخت های رگه- رگچه ای، پوسته ای، قلوه ای شکل، برشی و افشان در سه مرحله پیش از کانه زایی (حضور پیریت های افشان)، کانه زایی اصلی (شامل کالکوپیریت رگه ای (II-A)، رگه کوارتز- سولفید برشی (II-B) و رگه باریت- سولفید (II-C)) و پس از کانه زایی (شامل رگه کربنات تاخیری (III-A) و برون زاد (III-B)) رخ داده است. دگرسانی آرژیلیک (مجموعه کائولینیت- ایلیت± دیکیت) به همراه دگرسانی سیلیسی (مجموعه کوارتز± ژاسپر)، اصلی ترین دگرسانی های منطقه را دربر می گیرند. در کانسار آتش انبار، طلا به صورت ذرات آزاد (Au۰) در میزبان کالکوپیریت و نامریی (Au+) در ترکیب کانه های اسفالریت و پیریت وجود دارد. همچنین، با توجه به نسبت Co/Ni (گستره ۲/۱ تا ۴۵)، پیریت های افشان پیش از کانه زایی سرشت ولکانوژنیک دارند و پیریت های دارای منطقه بندی خاستگاه گرمابی دارند. با توجه به تغییرات غلظت Cd (میانگین: ppm ۴۶۵۷) و نسبت Zn/Cd (میانگین: ۶/۱۸۸) در ترکیب اسفالریت ها، کانه زایی در سامانه گرمابی دما متوسط- بالا (دمای ۲۰۰ تا ۲۵۰ درجه سانتیگراد) قرار گرفت. همچنین، برپایه محتوای %FeS mol در اسفالریت ها (گستره ۱۱/۰ تا ۰/۴) تغییرات LogfS۲ درآنها از ۱۰- تا ۱۴- به دست آمد که با وضعیت سولفیداسیون بالا تا متوسط برای این کانسار همخوانی دارد. با توجه به همراهی پاراژنتیک طلا با کانه های پیریت و اسفالریت، عدم رخداد کانی های اکسیدی، دمای متوسط سیال کانه ساز، pH نزدیک به خنثی تا اسیدی (وجود دگرسانی آرژیلیک± سریسیت) و اکتیویته بالای گوگرد (log aS۲)، کمپلکس های بی سولفیدی -Au(HS)۲ در انحلال پذیری طلا و انتقال آن نقش داشته اند. برپایه شواهد، افزایش logfO۲ محیط فعالیت – S۲را کاهش داده و طلا در رگه برشی کوارتز- سولفید از طریق ناپایداری کمپلکس های بی سولفیدی طلا ته نشست کرده است.

طلای آزاد نسبت Co/Ni پیریت درصد مولی FeS اسفالریت کمپلکس بی سولفیدی Au(HS)۲, کانسار آتش انبار