سیده راضیه جعفری - گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

در بخش شمالی پهنه سنندج- سیرجان (همدان، تویسرکان و بروجرد)، رخنمون هایی از سنگ های میگماتیتی حضور دارند که از متاتکسیت تا دیاتکسیت تغییر می کنند. در مزوسوم این میگماتیت ها، دو نوع زیرکن موروثی (۲ میلیارد و ۵۹۰ میلیون سال پیش تا ۱۹۰ میلیون سال پیش) و دگرگونی (۱۸۰ میلیون سال پیش تا ۱۶۰ میلیون سال پیش) یافت می شوند. در تصویرهای کاتدولومینسانس، زیرکن های موروثی به صورت شکل دار تا نیمه شکل دار هستند و منطقه بندی نوسانی و گاه حاشیه مضرس نشان می دهند. زیرکن های دگرگونی به شکل دانه های ستبر، فاقد منطقه بندی ماگمایی و با بافت شبحی هستند و به صورت غلاف نازکی در اطراف هسته های موروثی رشد کرده اند. گاهی نیز زیرکن های دگرگونی شامل بلورهای منفردی هستند که هسته موروثی ندارند. شواهد ساختاری نشان می دهد پیدایش زیرکن های دگرگونی توسط فرایند بازتبلور و انتقال عنصرهای سازنده آنها در شرایط ساب سالیدوس روی داده است. حضور فاز سیال ناشی از ذوب بخشی در هنگام میگماتیت زایی، از یک سو زیرکن های دگرگونی شکل دار با منطقه بندی نوسانی را پدید آورده است و از سوی دیگر، از دگرریختی ناشی از برش در ساختار درونی این کانی جلوگیری کرده است. زیرکن های دگرگونی با سن نزدیک به ۱۸۰ میلیون سال پیش و کمتر، در پی دگرگونی حرارتی-دینامیکی دوره های ژوراسیک هسته بندی کرده اند.  

زیرکن دگرگونی, ریخت شناسی, میگماتیت, پهنه سنندج- سیرجان