کانی شناسی و زمین شیمی پهنه های دگرسانی گرمابی زیر کانسار سولفید توده‎ای آتشفشان زاد سرگز، جنوب خاوری کرمان

کانسار سولفید توده‎ای آتشفشان زاد مس– روی سرگز در پهنه سنندج–سیرجان جنوبی و در جنوب‎خاوری کرمان جای دارد. توالی آتشفشانی–رسوبی سرگز شامل سنگ‎ های آتشفشانی و آذرآواری با ترکیب مافیک و فلسیک و سنگ‎ های رسوبی ماسهسنگ، آهک و توف‎آهکی با روند شمال‎باختری–جنوب‎خاوری است که کانه زایی در سنگ میزبان بازالتی با ماهیت بیشتر توله ایتی تا انتقالی رخ داده است. پهنه های دگرسانی‎ مرتبط با سیستم کانه‎زایی، نشان دهنده پهنه‎ های بالارونده سیال گرمابی هستند و در پایپ دگرسانی با هسته مرکزی سیلیسی و سیلیس ± سریسیتی شناخته میشوند که به ترتیب به پهنه‎ های سیلیسی–کلریتی، کلریت– سیلیسی و در نهایت کلریت–سریسیت در حاشیه منتهی می شود. دگرسانی گسترده با گسترش کلریت و سریسیت آغاز می شود که پس از آن با کلریت، سپس سریسیت و در نهایت با افزایش شدت فعالیت گرمابی در مرکز پهنه دگرسانی، با کوارتز جایگزین شده است. با وجود دگرسانی شدید سنگ های آتشفشانی، عنصرهای نامتحرک مانند Ti و Zr اساسا بی تغییر به جای مانده‎اند که به این ترتیب شناسایی سنگ اولیه و انجام محاسبات تغییرات جرمی ممکن شد. محاسبات تغییرات جرمی نشان می دهند به طور کلی پهنه‎ های دگرسانی زیر و اطراف توده معدنی با کاهش جرمی مشخص Na۲O و CaO و افزایش جرمی بالایی از MgO، SiO۲ و K۲O همراه هستند. افزایش جرمی Si در ۵ تا ۱۰ متری زیر عدسی سولفید توده‎ای بالاترین مقدار را دارد. سنگ‎ های بازالتی کمرپایین به شدت سیلیسی‎ شده اند که درست زیر عدسی سولفید توده‎ای کانسار سرگز جای دارند و با سیلیس سفید تا خاکستری ریزبلور شناسایی می‎شوند. بررسی‎ های تغییرات جرمی نشان می دهند سنگ‎ های کمرپایین بازالتی دگرسان‎شده بلافصل کانسار سولفید توده ای نزدیک ۹۰% افزایش در سیلیس داشته‎اند. پهنه‎ های دگرسانی کلریتی و کلریتی–سریسیتی با غنی‎شدگی از Mg و Fe و کمی K۲O در پهنه کلریتی–سریسیتی و تهی‎شدگی همزمان از Na و Ca شناخته می‎شوند و پیامد تجزیه کانی های کلینوپیروکسن، پلاژیوکلاز و شیشه آتشفشانی به کلریت هستند. پهنه دگرسانی سیلیسی±سریسیتی به طور ویژه از Si و نسبتا از K۲O غنی‎، اما از Ca و Na و Mg به شدت تهی ‎شده ‎است. تغییر از دگرسانی کلریتی به سیلیسی و سریسیتی با کاهش pH هنگام رخداد فرایند سیلیسی و سریسیتی شدن همراه شده است. شناسایی این پهنه‎ های دگرسانی کلید اکتشافی در شناسایی دیگر کانسار های سولفید توده‎ای آتشفشان زاد قدیمی به شمار می رود.  

Keywords:

دگرسانی , تغییرات جرمی , کانه زایی سرگز , سنندج–سیرجان