ابراهیم طالع فاضل - دانشگاه بوعلی سینا

ویژگی قابل توجهی که ذخایر طلای افشان با سنگ میزبان رسوبی (از جمله  نوع کارلین) را از سایر ذخایر طلا متمایز می­کند، حضور نانوذرات نامرئی طلا به­ویژه در ترکیب کانه­های Fe-As-S چون ­آرسنین­پیریت است. در این پژوهش، به­طور مشخص از باریکه یون متمرکز همراه فناوری­ میکروسکوپ الکترونی روبشی (FIB-SEM) و میکروسکوپ الکترونی عبوری با قدرت تفکیک بالا (HR-TEM) برای واکاوی چگونگی توزیع نانوذرات نامرئی طلا در کانسار زرشوران (شمال تکاب) استفاده شد. این واکاوی الکترونی به­طور مشخص برای آرسنین­پیریت­های طلادار (Py۴) این کانسار با بافت گل کلمی و متوسط طلا ppm ۲۱ و آرسنیک ۴/۲ درصدوزنی انجام شد. براساس نتایج به­دست آمده، فعالیت­های ماگمایی-گرمابی پس از شکل­گیری کانسنگ رسوبی زرشوران منجربه بازتبلور آرسنین­پیریت­های طلادار و در نتیجه باز توزیع عناصر کمیاب و به­ویژه شکل­گیری نانوذرات طلا در ریزشکستگی­های ترمیم­شده بلور شده است. تصاویر میدان تاریک حلقوی با زاویه بالا (HAADF) نشان می­دهند که یون­های طلای موجود در سیال گرمابی تحت اشباع از طلا، ناشی از اثر بازپخت حرارتی (Annealing heating) به­تدریج نانوذرات طلا (کوچکتر از ۱۰۰ نانومتر) را در نانوحفره­ها و گسیختگی­های انباشتی بلور آرسنین­پیریت جای داده­اند و رخداد این چرخه مداوم موجب شکل­گیری کانسار زرشوران با مقیاس جهانی شده است.       

آرسنین پیریت؛ نانوذرات طلا؛ فرایند بازپخت؛ کانسار زرشوران.