آرش علیزاده بیرجندی - دانشجوی دکتری گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری،واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
کتایون علیزاده - دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی ، مشهد، ایران
حمید جعفری - دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

رویکرد بازآفرینی شهری، راهبردی یکپارچه از فرآیند تصمیم­سازی و تصمیم­گیری ارائه می­دهد که فراگیر، رقابت­آمیز و از لحاظ محیطی- اجتماعی پایدار است. مشارکت مردم در روند تصمیم گیری و تصمیم­سازی فعالیت­های شهری، یکی از عناصر کلیدی حکومت دموکراتیک بوده است که می تواند در ایجاد توازن­بخشی بین بخش های مختلف جامعه، نقش ارزنده ای را ایفا نماید. هدف مطالعه حاضر سنجش نقش عوامل مشارکت اجتماعی در بازآفرینی بافت­های ناکارآمد شهر بیرجند است و با توجه به اهدافی که دنبال می­کند در زمره­ تحقیقات کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش از نوع توصیفی_تحلیلی مبتنی بر روش­های تجزیه­وتحلیل آماری می­باشد. روش گردآوری داده­ها در این پژوهش؛ کتابخانه ای و میدانی است. لذا در امر تجزیه­وتحلیل داده­های بدست آمده، ابتدا با استفاده از آزمون اسمیرنف-کولموگروف، نرمال یا غیرنرمال بودن متغیرها و داده­های حاصله آزمون گردید که همگی سطوح معناداری بالای ۰۵/۰ بدست آمد که نشان از نرمال بودن داده­ها است. برای تحلیل هر کدام از عوامل تاثیرگذار از آزمون همبستگی پیرسون، آزمون t تک نمونه­ای، تحلیل واریانس و برای رتبه­بندی محلات به لحاظ میزان مشارکت از تکنیک ویکور استفاده گردید. جامعه آماری پژوهش حاضر، شامل ساکنین شش بافت­ ناکارآمد در منطقه یک بیرجند است که حجم نمونه، تعداد ۳۷۱ نفر است. نتایج نشان داد که میزان مشارکت اجتماعی ساکنان بافت­های ناکارآمد بیرجند در طرح­های بازآفرینی شهری اندک­وناکافی است و بیشترین عامل موثر در افزایش مشارکت مردم در طرح­های بازآفرینی این بافت­ها؛ مولفه شفافیت و اعتماد­سازی است. همچنین تفاوت معناداری بین مشارکت اجتماعی ساکنان بافت­های ناکارآمد بیرجند با نوع جنسیت، تاهل، تحصیلات، سن، نوع شغل، نوع مالکیت، سابقه سکونت، وضعیت اقتصادی و وضعیت اجتماعی وجود دارد. سطح­بندی بافت­های ناکارآمد به لحاظ میزان مشارکت اجتماعی در بازآفرینی شهری با تکنیک VIKOR نشان داد که محلات جوادیه و کارگران در وضعیت مطلوب و محلات چهاردرخت و هفده­شهریور در وضعیت نیمه­مطلوب و محله ته­ده و موسی­بن­جعفر در وضعیت نامطلوب قرار گرفته­اند.

مشارکت اجتماعی, بازآفرینی, بافت ناکارآمد, شهر بیرجند