سهیلا صارمی - پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

در میان شاعران عصر مشروطه، شعر ایرج میرزا، ازلحاظ کاربرد ویژه زبان و شگردهای کلامی - که آگاهانه بدان پرداخته است - جایگاهی ویژه دارد. وی با جسارتی هنرمندانه هنجارهای زبان رایج را در سطح های صرفی، نحوی و واژگانی، واجی و معنایی در هم می شکند و فضایی تازه در حیطه زبان ادبی ایجاد می کند و این کار را با زبانی ساده و روان انجام می دهد؛ به گونه ای که بی اغراق، می توان گفت در بین شاعران این عصر، شعر وی بیش از دیگران به زبان طبیعی نزدیک است. این مقاله به بررسی پاره ای عملکردهای زبانی ایرج پرداخته و نشان داده است که وی چگونه به کمک این زبان ساده و روان، شعر خود را وسیله بیان مفاهیم انقلابی، اجتماعی سیاسی، طنزآلود، شکوائیه و ... قرار داده و با بهره گیری از ترکیب های نوساخته و لطیفه پردازی های کم سابقه، خود را صاحب سبکی ویژه ساخته است.

شعر, نظام زبانی, هنجارشکنی, کارکردزبانی, روانی و سادگی بیان