سیروس نصراله زاده - پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

مقاله حاضر درباره کتیبه های خصوصی و یادبودی به خط و زبان پهلوی ساسانی در هند است. در غارهای بودایی کانهری در سالست نزدیک بمبئی( مومبای)، ۶ کتیبه به خط متصل پهلوی  وجود دارد که مربوط به قرن ۱۱ میلادی( ۱۰۰۹ تا ۱۰۲۱) است. این کتیبه ها را چند گروه از تاجران زردشتی در سفر به هند نوشته اند که از این غارها دیدن کرده اند و گواه قدیمی ترین حضور زردشتیان تاجر در هند است. کتیبه نخست تاریخ سال ۳۷۸ یزدگردی (۱۰۰۹م.) و کتیبه دوم تاریخ ۳۷۸ یزدگردی، ۴۵ روز پس از کتیبه نخست، دارد و نام های آمده در هر دو کتیبه مشابه هستند. کتیبه سوم با نام های متفاوت و به تاریخ ۳۹۰ یزدگردی (۱۰۲۱م.) و کتیبه چهارم به سال ۳۹۰ یزدگردی و نام یک بازدیدکننده از غار است. کتیبه پنجم ناخواناست و کتیبه ششم نام خاص آبان گشنسب پسر فرخ را دارد. در کتیبه سوم آمده است که بهدینان از ایران آمده اند. بهترین پژوهش بر این کتیبه ها را وست (۱۸۸۸) انجام داده است. برخی محققان همچون چرتی و دیگران (۲۰۰۲)؛ چرتی (۲۰۰۷)، ژینیو (۱۹۹۵ برای کتیبه ششم) و از محققان ایرانی مرحوم پورداوود (بر اساس ترجمه وست ۱۳۹۴) به این کتیبه ها پرداخته است. 

کتیبه های خصوصی, خط پهلوی, ساسانی, زردشتیان, هند, غار کانهری, ایران اسلامی