محمد دبیرمقدم - دانشگاه علامه طباطبایی
شهلا رقیب دوست - استاد دانشگاه و معاون پژوهشی دانشگاه علامه طباطبایی
حسن قاسمی - دانشجو دکترای زبان شناسی دانشگاه علامه طباطبایی

در پاسخ به این پرسش که آیا در ساخت جملات زبان فارسی، فاعل در جایگاه نقش معنایی خود در گروه فعلی باقی می ماند یا به مشخص گر گروه زمان حرکت می کند، بحث های نظری و شواهد زبانی موجود اطلاعات کافی برای تعیین جایگاه اصلی فاعل ارائه نمی کنند. در همین راستا، به رغم اینکه زبان فارسی دارای توالی واژگانی منعطف در جملات است، یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد جابه جایی عناصر جمله در این زبان از سوی فارسی زبانان به عنوان تغییر در توالی اصلی جمله تشخیص داده می شود و این تغییر در مدت زمان پردازش آنها موثر است. علاوه بر این، با بررسی دو دیدگاه متفاوت پیرامون جایگاه فاعل در زبان فارسی و با استفاده از شواهد روان شناختی زبان نشان می دهیم که در ساخت جملات لازم، متعدی و مجهول زبان فارسی، هم سو با دیدگاه درزی و مرزبان (۱۳۹۳) و انوشه (۱۳۸۹)، فاعل ابتدا در جایگاه مشخص گر گروه فعلی اشتقاق در پایه می یابد و سپس به جایگاه مشخص گر گروه زمان حرکت می کند. روش مورد استفاده در این پژوهش روش تکلیف تصمیم گیری درباره صحت جمله می­باشد.

روان شناسی زبان, نحو تجربی, قلب نحوی, پردازش جمله, قیدهای فعلی