نجمه اسلامی پور - دانشجوی دکتری زبان شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی
شهرام مدرس خیابانی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج
بهرام مدرسی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی
ایران کلباسی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

دو نگرش مطرح به ساختواژه همواره مورد توجه پژوهشگران حوزه صرف زبان بوده است؛ رویکرد تکواژبنیاد که مورد نظر پژوهشگرانی چون سلکرک (۱۹۸۲) و لیبر (۱۹۹۲) بوده و رویکرد واژه بنیاد که مورد نظر پژوهشگرانی همچون آرونف (۱۹۷۶) و باکنر (۱۹۹۳) بوده است. از دیدگاه آرونف یک واژه جدید با اعمال قاعده به یک واژه موجود منفرد ساخته می شود و درنتیجه، واژه جدید و واژه ای که قبلا وجود داشته است از اعضای طبقه واژگانی اصلی است. اما در رویکرد تکواژبنیاد، تکواژها نقشی اساسی در شکل گیری واژه ها دارند. ساخت واژه در رویکرد تکواژبنیاد روی محور هم نشینی و در رویکرد واژه بنیاد روی محور جانشینی صورت می گیرد. هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی ساختار واژه های پربسامد مشتق در زبان فارسی براساس نظریه واژه بنیاد آرونف (۱۹۷۶) و تکواژبنیاد لیبر (۱۹۹۲) بوده است. بدین منظور، ۱۰۰۰ واژه نخست از واژه های پربسامد مشتق زبان فارسی از پایگاه داده های زبان فارسی استخراج شد و سپس ساخت هر واژه، براساس هر دو رویکرد مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان داد ۷۸/۰درصد از واژه ها تنها با رویکرد واژه بنیاد، ۶۷/۰ درصد تنها با رویکرد تکواژبنیاد و ۵۵/۹۸ درصد از واژه های مشتق زبان فارسی با هر دو رویکرد سازگار است.

: الگوی تکواژبنیاد, الگوی واژه بنیاد, اشتقاق, زبان فارسی, واژه های مشتق پربسامد, پیکره زبانی