زهرا محمدی - گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز، ایران
آرش راسخ - گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز، ایران
مهدی اسفندیاری - گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز، ایران
جان پاول میکائود - گروه حشره شناسی، دانشگاه ایالتی کانزاس، مرکز تحقیقات کشاورزی، هایز، ایالات متحده آمریکا
فرحان کچیلی - گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز، ایران

نور به عنوان یک عامل محیطی، ویژگی های زیستی، فیزیولوژیکی و رفتاری حشرات را تحت تاثیر قرار می­دهد. در مطالعه حاضر میزان شکارگری کفشدوزکHippodamia variegata  و همچنین میزان پارازیتیسم زنبور Lysiphlebus fabarum  روی شته جالیز Aphis gossypii، در شرایط تاریکی و روشنایی ارزیابی شد. بدین منظور جمعیت هم سن از مراحل مختلف رشدی کفشدوزک و زنبورهای ماده تهیه و به­ طور جداگانه به پوره های سن سوم میزبان (۲۰ پوره برای لارو سن دوم کفشدوزک و زنبور ماده؛ ۳۰ پوره برای سایر مراحل رشدی کفشدوزک) مستقر روی یک برگ خیار، معرفی شدند. نتایج نشان داد که فعالیت شکارگری لاروهای سن دوم متاثر از شرایط روشنایی و تاریکی نبود، در حالی که تعداد شته های کشته شده (مجموع شته های نیمه و کامل خورده شده) توسط لاروهای سن چهارم، افراد بالغ نر و ماده کفشدوزک در شرایط روشنایی به­ طور معنی داری بیشتر از تاریکی بود. در شرایط تاریکی، نرخ مصرف ناتمام طعمه (نسبت شته های نیمه خورده شده به شته های کشته شده) در لاروهای سن چهارم به­ طور معنی داری بیشتر از لاروهای سن دوم بود. افراد بالغ ماده در شرایط تاریکی در مقایسه با روشنایی به­طور معنی داری نسبت بیشتری از طعمه ها را به صورت ناتمام مصرف نمودند. همچنین در هر دو شرایط نوری، این نرخ در افراد بالغ ماده بیشتر از نر بود. زنبورهای پارازیتوئید در شرایط تاریکی شته های کمتری را پارازیته کردند. با توجه به کارایی به نسبت بالای کفشدوزک در شرایط تاریکی، می توان گفت که کاربرد همزمان زنبور و کفشدوزک، امکان فعالیت توام آن­ها را طی روز فراهم نموده و از سوی دیگر روند کاهش جمعیت آفت با فعالیت شکارگر در طول شب نیز ادامه می­یابد.

خیار, کنترل زیستی, نرخ مصرف ناتمام طعمه, Aphis gossypii