افروز فارسی - گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز
فرحان کچیلی - گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز
محمدسعید مصدق - گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز
آرش راسخ - گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز

تاثیر دما روی پراسنجه­ های جدول زیستی پارازیتوئید Aphidius matricariae Haliday، روی شته کاهو Nasonovia ribisnigri Mosely، در ۵ دمای ۱۵، ۲۰، ۲۲، ۲۵ و ۱±۲۷ درجه­­ سلسیوس، رطوبت نسبی ۵±۶۵ درصد و دوره نوری ۱۶ ساعت روشنایی و ۸ ساعت تاریکی بررسی شد. پراسنجه­ های جدول زیستی بر اساس روش جدول زندگی سن- مرحله رشدی، دو جنسی برآورد شدند. علاوه بر این، به ­منظور برآورد واریانس، میانگین و خطای معیار پراسنجه ­های جمعیت از روش بوت استرپ استفاده شد. تمام پراسنجه­های برآورد شده به­ مقدار قابل ملاحظه­ ای تحت تاثیر دما قرار گرفتند. در دمای ۲۷ درجه­ سلسیوس، پوره­های N. ribisnigri نتوانستند بر روی برگ ­ها مستقر شوند و بقا داشته باشند. بنابراین هیچ­­گونه مومیایی تشکیل نشد. افزایش دما سبب کاهش طول دوره رشدی پیش از بلوغ پارازیتوئید از ۲۱/۲۱ روز (۱۵ درجه سلسیوس) به ۱۹/۱۱ روز (۲۵ درجه­ سلسیوس) شد. طول دوره تخمریزی به ترتیب در دماهای ۱۵، ۲۰، ۲۲ و ۲۵ درجه­­ سلسیوس ۱۲/۰±۲۱/۱۵، ۱۰/۰±۴۷/۹، ۰۵/۰±۹۱/۵ و ۰۹/۰±۶/۵ روز بود. به­طور مشابه، در دماهای ذکر شده، تعداد مومیایی­ها به­ طور میانگین ۶/۱۲±۷۴/۲۴۹، ۸/۱۲±۷۲/۱۹۲، ۲/۶±۱۵/۱۰۵ و ۰/۷ ±۳/۱۰۲ شمارش شدند. بیشترین نرخ ذاتی افزایش جمعیت (r) و بیشترین نرخ متناهی افزایش جمعیت (λ) به­ترتیب ۲۵۱/۰ و ۲۸۵/۱ (روز-۱) در دمای ۲۰ درجه­ سلسیوس به­دست آمد. اگرچه در میزان پراسنجه­های نرخ ذاتی افزایش جمعیت و نرخ متناهی افزایش جمعیت دماهای ۲۰، ۲۲ و ۲۵ درجه­ سلسیوس، اختلاف معنی­داری مشاهده نشد. همچنین بیشترین نرخ خالص تولیدمثل (R۰) ۰۶/۱۲۳ (نتاج/ فرد) و کوتاه ترین طول دوره یک نسل جمعیت (T) (۹۸/۱۳ روز) به­ ترتیب در دماهای ۱۵ و ۲۵ درجه سلسیوس مشاهده شد. بر اساس نتایج بدست آمده، به نظر می­رسد، دامنه دمایی ۲۰-۲۵ درجه­ سلسیوس به عنوان دمای مناسبی به منظور کنترل زیستی شته کاهو با استفاده از زنبور A. matricariae باشد.  

Aphidius matricariae, Nasonovia ribisnigri, دموگرافی, بقا, دما