سارا رضایی - Department of Horticultural Science, Faculty of Agriculture, University of Maragheh, Maragheh, Iran
سحر عزیزی فسندوز - Department of Horticultural Science, Faculty of Agriculture, University of Maragheh, Maragheh, Iran
حنیفه سید حاجی زاده - Department of Horticultural Science, Faculty of Agriculture, University of Maragheh, Maragheh, Iran
فرزاد رسولی - Department of Horticultural Science, Faculty of Agriculture, University of Maragheh, Maragheh, Iran
فتانه یاری - Iranian Research Organization for Science and Technology, Tehran, Iran

گل محمدی یکی از قدیمی ترین و با ارزش ترین واریته­ها است که شرایط خشکی را تا حدودی تحمل می­کند. با این وجود انتخاب و شناسایی ژنوتیپ­هایی که تحمل بیشتری نسبت به خشکی دارند در توسعه کشت­و­کار آن موثر خواهد بود. بدین منظور آزمایشی تحت شرایط درون شیشه­ای با استفاده از پلی­اتیلن گلایکول در پنج سطح (صفر، ۲۵، ۵۰، ۷۵ و ۱۰۰ گرم در لیتر) بر روی چهار ژنوتیپ گل­محمدی (مراغه، ارومیه، پاکدشت و کاشان) اجرا و میزان تحمل ژنوتیپ­ها به تنش خشکی براساس صفات مربوط به روابط آبی گیاه به روش سطح پاسخ (RSM) سنجیده شد. نتایج نشان داد با افزایش شدت خشکی، درصد ماده خشک در ژنوتیپ­های مراغه، ارومیه و کاشان در مقایسه با شاهد افزایش یافت. ژنوتیپ مراغه در تنش خشکی ۱۰۰ گرم بر لیتر دارای بیشترین وزن تر و خشک، کلروفیل کل، کلروفیل a و کلروفیل b و کمترین تعداد برگ و ارتفاع نسبت به سایر ژنوتیپ­ها بود. میزان کاروتنوئید در ژنوتیپ های ارومیه و مراغه در ۱۰۰ گرم بر لیتر پلی­اتیلن گلایکول بیشتر از سایر ژنوتیپ ها بود. با افزایش خشکی محتوای آب برگ در ژنوتیپ­های مراغه، کاشان و ارومیه کاهش یافت. ژنوتیپ مراغه با داشتن بیشترین محتوای نسبی آب برگ، از طرفی با کاهش در کاهش رطوبتی آب، میزان آب نسبی از دست­رفته و کمبود آب اشباع، نسبت به سه ژنوتیپ دیگر عملکرد بهتری در برابر تنش خشکی نشان داد. پس از ژنوتیپ مراغه، ژنوتیپ پاکدشت نیز تا سطح ۷۵ گرم بر لیتر پلی­اتیلن گلایکول تاحدی در برابرتنش خشکی مقاوم بود.

abiotic stress, osmotic relations, micropropagation, tolerant genotype, تنش غیر زیستی, روابط اسمزی, ریز ازدیادی, ژنوتیپ متحمل