محدثه حقانی حصاری - دانشجوی کارشناسی ارشد پژوهش هنر، دانشکده هنر، موسسه آموزش عالی فردوس، مشهد، ایران
جواد امین خندقی - استادیار گروه ادبیات نمایشی، دانشکده هنر، موسسه آموزش عالی فردوس، مشهد، ایران

در میان هنرهای ژاپنی، نقاشی یکی از قدیمی ترین انواع هنر ژاپنی است و شامل طیف گسترده ای از گونه ها است. دوره کاماکورا (۱۱۹۲- ۱۳۳۳م.)، به دلیل تاثیرگذاری بودیسم و ذن بودیسم در هنر، اهمیت به سزایی دارد. در این پژوهش، با هدف تبیین مولفه های زیباشناسانه فرمی و محتوایی نقاشی های ژاپنی دوره کاماکورا در نسبت با ذن بودیسم، پس از بیان چارچوب نظری، ۱۵ نمونه نقاشی از این دوره تحلیل می شود. در این پژوهش، گردآوری اطلاعات، با روش کتابخانه ای به همراه مشاهده تصاویر صورت پذیرفته و تحلیل، با روش کیفی صورت می پذیرد. این پژوهش نشان می دهد که هنر ژاپنی، هم چون دین ژاپنی می تواند متضمن مفاهیم دوگانه باشد. در دوره کاماکورا، قلم گیری نازک و سریع، رنگ های تخت و درخشان، تجسم فضا از زاویه دید بالا، طبیعت گرایی و تزیینات ماهرانه در نقاشی ها به چشم می خورد. روایت گری پرشور از دیگر ویژگی های نقاشی این دوران است. این مشخصات را می توان نزدیک به ویژگی های هنری بودیسم در فرهنگ ژاپنی دانست. هم چنین، در نقاشی دوره کاماکورا، سادگی و واقع گرایی در تعادل با جنبه معنوی است. در موارد مطالعه شده از دوره کاماکورا، موضوعات روایی و مذهبی سهم زیادی داشتند. هم چنین، تعداد شخصیت های مذهبی و معمولی در این آثار زیاد است. موضوعات منظره و طبیعت و یا حیوانات سهم کمی دارند. تقریبا در تمامی موارد، زاویه دید از بالا است. مجموع این ویژگی ها، بیان گر تاثیر ذن بودیسم بر هنر دوره کاماکورا است.

نقاشی ژاپنی, کاماکورا, بودیسم, ذن بودیسم