آرش اکبری مفاخر - کانون فردوسی مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی

چکیدهبخش کهن برزونامه از آثار شاخص ادب حماسی ایران است که دو روایت فارسی و گورانی از آن در دست است. از روایت فارسی ۴ دستنویس اصلی در حدود ۴۲۰۰ بیت وجود دارد که عبارتند از: دستنویسهای کمبریج ۸۲۹ ق، دهلی ۸۳۱ ق، بایسنقری ۸۳۳ ق و لنینگراد ۸۴۹ ق. از روایت گورانی نیز دستنویسی به تاریخ ۱۳۴۵ ق در ۲۳۵۷ بیت موجود است. همسانیهای شگفت دو روایت فارسی و گورانی نگارنده را به سنجش دو روایت و بررسی ۳ فرضیه درباره سرچشمه شکل گیری روایتها واداشته است: ۱) وجود یک منبع منثور مشترک برای هر دو روایت که به دلیل فاصله ۵۰۰ ساله کتابت امکان سنجش دو روایت منطقی و علمی به نظر نمی رسد. ۲) ترجمه متن از فارسی به گورانی که با توجه به حذف ابیات شاهنامه ای (حدود ۲۰۰۰ بیت) در ترجمه فارسی به گورانی امکان پذیر نیست. ۳) ترجمه متن از گورانی به فارسی که باتوجه به بازتاب دقیق واژگان، عبارات و مصراعهای گورانی به فارسی، برابرسازیهای واژگانی و مصراعی برای واژگان و مصراعهای گورانی از شاهنامه و افزودن مصراعها و ابیات افزوده بر متن داستان اصلی از شاهنامه منطقی به نظر می رسد و از احتمال بیشتری برخوردار است.واژگان کلیدیبرزو، برزونامه، رستم و برزو، زبان گورانی، حماسه، ترجمه.

برزو, برزونامه, رستم و برزو, زبان گورانی