فاطمه حاجی قاسمی - دانشیار، گروه ایمونولوژی، دانشکده پزشکی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران
محسن رضایی نصرتی - پزشک،گروه ایمونولوژی، دانشکده پزشکی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران

مقدمه: اسفند یک گیاه دارویی است که برای درمان برخی بیماریها از جمله عفونتها مورد استفاده قرار میگیرد. همچنین اثرات ضدتکثیری، ضد التهابی و سمیت سلولی اسفند گزارش شده است. در این مطالعه اثر عصاره آبی دانه اسفند بر فعالیت حیاتی سلولهای تک هسته ای خون محیطی انسان در شرایط آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گرفت.مواد و روشها: سلولهای تک هسته ای خون محیطی افراد داوطلب به روش گرادیان فایکول جدا شدند. سپس سلولها در فاز لگاریتمی رشد در محیط کشت کامل RPMI-۱۶۴۰، کشت داده شده و متعاقبا در مجاورت غلظتهای مختلف عصاره آبی دانه گیاه اسفند (۰.۱ -۱ mg/ml) برای مدت ۲۴، ۴۸ و ۷۲ ساعت انکوبه شدند. فعالیت حیاتی سلولها به روش MTT ۳-[۴, ۵-dimethyl thiazol-۲, ۵-diphenyltetrazoliumbromide]، مورد بررسی قرار گرفت. جهت تجزیه و تحلیل آماری، آنالیز واریانس یک طرفه انجام گردید.نتایج: عصاره آبی دانه گیاه اسفند به طور معنی داری فعالیت حیاتی سلولهای تک هسته ای خون محیطی انسان را به صورت وابسته به غلظت و زمان در مقایسه با گروه کنترل کاهش داد.نتیجه گیری: مطابق داده های حاصل از این مطالعه، عصاره آبی دانه گیاه اسفند، اثر سمی بر سلولهای تک هسته ای خون محیطی انسان دارد. بنابر این، اثر ضد توموری گیاه اسفند که توسط سایر پژوهشگران گزارش شده است ممکن است تا حدی به دلیل اثرات سمیت سلولی آن باشد. بعلاوه از آنجایی که سلولهای تک هسته ای خون محیطی نقش مهمی در التهاب دارند، احتمالا اثرات ضد التهابی گیاه اسفند میتواند تا اندازه ای ناشی از اثر سمی آن بر سلولهای تک هسته ای خون محیطی باشد. مطالعات دیگری جهت تعیین مواد موثره موجود در گیاه اسفند که دارای فعالیت سمیت سلولی هستند و نیز ارزیابی مکانیسم عمل آنها به منظور تولید داروهای دارای اثر سمی و ضد تکثیر سلولی، ضروری به نظر میرسند.

اسفند، سلولهای تک هسته ای، سمیت سلولی