محترم احمدی فرد - گروه علوم ارتباطات اجتماعی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
عبدالرضا شاه محمدی - استادیار، گروه علوم ارتباطات اجتماعی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
محمدرضا محمدطاهری - استادیار، گروه علوم ارتباطات اجتماعی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
ناز محمد اونق - استادیار، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

مقدمه: اجرای کامل نظام ارجاع و رفع نواقص آن یکی از موضوعات مهم خدمات سلامت در جوامع امروزی است. یکی از تبعات اجرای ناقص نظام ارجاع روستایی هزینه هایی است که به جیب مردم و به نظام یک کشور وارد می شود. از عوامل اصلی در تکمیل نظام ارجاع ، با توجه به متعدد بودن ذینفعان ، سیاست گذاران و مجریان دراین طرح، نحوه برقراری ارتباط موثر، در بین گروه های متعدد و متفاوت این طرح (پزشک ، بیمه شده، ماما، بهورز، کادر اجرایی ، کادر نظارتی و سیاست گذاران حاکمیتی) است. هدف این مطالعه سنجش میزان و نحوه پرداختن مطالعات طرح پزشک خانواده به مولفه های ارتباطی به عنوان شاخص تاثیرگذار در رفع چالش های طرح می باشد.روش بررسی: روش مطالعه حاضر به صورت مروری کتابخانه ای بر روی ۴۰ مطالعه از سال ۱۳۸۰لغایت ۱۳۹۹ انجام شد. جمعیت مورد پژوهش تمامی مقاله های مرتبط با مولفه های ارتباطی در طرح پزشک خانواده می باشد. در راستای انجام پژوهش اطلاعات به روش مطالعه متون از کتابخانه، وب سایت های سازمان های مرتبط منتخب و در راستای جستجوی نظام مند براساس کلید واژه هایی مبتنی بر ۱- طرح پزشک خانواده ۲- ارتباطات در طرح پزشک خانواده ۳- نظام ارجاع۴- چالش ها و موانع طرح پزشک خانواده ۵- مراقبت های بهداشت و درمان ۶- استراتژی های طرح پزشک خانواده روستایی ۷-ارتباط موثر در نظام ارجاع ، جمع آوری و در جدول تطبیقی  حیطه ها مورد ارزیابی و مقایسه واقع شد. جستجوی مقالات به صورت نظام مند بر اساس کلیدواژه های مرتبط در پایگاه های داده معتبر و تخصصی به زبان های انگلیسی و فارسی Google scholarبه همراه پایگاه های ملی شامل SID، IRANDOC، ISC انجام شد. از مجموع مقالات شناسایی شده ، پژوهشگر طبق استراتژی پژوهش نسبت به ارزیابی محتوای آن دسته از مقالاتی پرداخت که به تاثیر و اهمیت مولفه های ارتباطی در طرح پزشک خانواده روستایی و نظام ارجاع در بخش بحث و نتیجه گیری مقاله مستقیم پرداخته بودند. یافته ها: در بررسی اسنادی صورت گرفته از ۲۳۰ مقاله مرتبط با کلید واژه های مد نظر محقق ، در ۴۰ مقاله مشاهده شد که به موضوع مولفه های ارتباطی به عنوان شاخص مهم در رفع مشکلات نظام ارجاع درطرح پزشک خانواده در مباحث و نتیجه گیری پرداخته شده بود. ۴ مولفه ،رضایت سنجی، عدم آگاهی (آموزش، اطلاع رسانی ، مشارکت) توانمندسازی نیروی انسانی ، ارتقا شاخص های بهداشتی ، مولفه های ارتباطی بودند که شناسایی شدند که در متن مقالات و نتیجه گیری به آن پرداخته شده بود. نتیجه گیری: پیشنهاد می شود با بهره گیری از تجارب کشور های موفق در زمینه برقراری ارتباط موثردر نظام ارجاع ، با ایجاد نظام یکپارچه ارتباطی ، الگوی ارتباطی برای رفع مشکلات طرح پزشک خانواده طراحی گردد. نیاز است در مطالعات به تاثیر مولفه های ارتباطی به عنوان شاخص اصلی و متغییر مستقل در رفع مشکلات و چالش های طرح پزشک خانواده پرداخته شود.

نظام ارجاع, طرح پزشک خانواده, ارتباط موثر, مدیریت خدمات سلامت, بیمه سلامت