سارا شریفی سلطانی - Department of Plant Breeding and Plant Biotechnology, Faculty of Crop Sciences, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University
غلامعلی رنجبر - Genetics and agricultural Biotechnology Institute of Tabarestan- Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University
سیدکمال کاظمی تبار - Department of Plant Breeding and Plant Biotechnology, Faculty of Crop Sciences, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University
علی پاکدین پاریزی - Genetics and agricultural Biotechnology Institute of Tabarestan- Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University
حمید نچفی زرینی - Department of Plant Breeding and Plant Biotechnology, Faculty of Crop Sciences, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University

چکیده مبسوط مقدمه و هدف: تنش خشکی از مهم­ترین تنش ­های محیطی می­ باشد که بر­روی گیاهان تآثیر می­ گذارد.؛ بنابراین شناخت مکانیسم­ های که گیاه در مواجهه با تنش از خود نشان می ­دهد، ضروری می ­باشد. مواد و روش­ ها: به­ منظور مطالعه تآثیر تنش خشکی بر صفات مورفولوژیکی و بیوشیمیایی گیاه کرچک، آزمایشی به­ صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی ساری در سال ۸-۱۳۹۷ به اجرا در­آمد. عامل اول شامل ۲۲ اکوتیپ کرچک و عامل دوم اعمال تنش خشکی در ۵ سطح، آبیاری کامل، قطع آبیاری در اوایل مرحله رشد سنبله به­ مدت (۱۱، ۲۲، ۳۳ و ۴۴ روز) انجام شد. در این پژوهش صفاتی شامل فعالیت آنزیم سوپراکسید دیسموتاز (SOD)، کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل، کاروتنوئید، فنل، فلاونوئید و میزان پروتئین و همچنین صفات مورفولوژیک مانند ارتفاع گیاه و شاخص سطح برگ نیز اندازه­ گیری شد. یافته­ ها: نتایج نشان داد که با افزایش شدت تنش فعالیت آنزیم سوپراکسید دیسموتاز (SOD)، میزان پروتئین، فنل و فلاونوئید به طور معنی­ داری افزایش می­یابد در حالیکه میزان رنگیزه­ های فتوسنتزی و کاروتنوئید و همچنین ارتفاع گیاه و شاخص سطح برگ کاهش معنی­ داری را با افزایش تنش از خود نشان دادند. با توجه به نتایج تجزیه خوشه­ ای در شرایط تنش خشکی اکوتیپ ­های کرچک به سه خوشه تقسیم شدند. اختلاف بین اکوتیپ ­هایی که در گروه مقاوم قرار گرفتند در مقایسه با اکوتیپ ­های حساس تحت تنش در صفات سوپراکسید دیسموتاز (SOD)، کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل، کاروتنوئید، فنل، فلاونوئید، میزان پروتئین، ارتفاع بوته و شاخص سطح برگ به­ترتیب ۸۳/۴۱، ۸۳/۳۳، ۸۵/۵۷، ۸۴/۲۱، ۸۲/۰۸، ۸۸/۷، ۸۶/۴۴، ۸۶/۸۱، ۷۸ و ۸۰/۹ درصد بود. با توجه به نتایج اکوتیپ­ های ۲،۳، ۵، ۸ و ۱۹ را می ­توان به عنوان اکوتیپ­ های مقاوم جهت کارهای اصلاحی بعدی معرفی نمود. نتیجه­ گیری: در مجموع به ­نظر می­رسد اکوتیپ­های مقاوم با­ توجه به ­شدت آسیب­دیدگی کمتر از نظر شاخص ­های رشدی و افزایش بیشتر در فعالیت آنزیم سوپراکسید دیسموتاز (SOD) و تجمع پروتئین، فنول و فلاونوئید میزان مقاومت بیشتری در برابر تنش خشکی از خود نشان دادند.

Abiotic Stress, Carotenoid, Leaf Protein, Phenol and Flavonoid Content, Superoxide Dismutase, پروتئین برگ, تنش غیر زیستی, سوپراکسید دیسموتاز, کاروتنوئید, محتوای فنل و فلاونوئید