مریم صالحی نیا - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد؛ مشهد؛ ایران
محبوبه یعقوبی - دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد

حکیم نظامی گنجوی از جمله شاعران توانمندی است که علاوه بر زبانی پخته ، آراستگی و پیراستگی در اندیشه و کلامش ، بارز و مشهود است ؛ اوافزون بر استفاده از ذخایر خاص زبان شعر که در آفرینش ترکیبات و تعبیرهای جدید سهم به سزایی دارد، واژه گزینی و ترکیب سازی را دو نمود برجسته ی کلام خود قرار داده است . از آنجایی که هنرنمایی شاعران در بخش های آغازین منظومه ها بیش تر است و همچنین مضمون دیباچه - که عمدتا توحید است -، به لحاظ محتوایی ، هماهنگی بیش تری دارد، نگارندهی پژوهش حاضر بر آن است تا دیباچه های مخزن الاسرار نظامی و سه منظومه ی تقلیدی از آن را یعنی مطلع الانوار امیرخسرو دهلوی ، روضه الانوار خواجوی کرمانی و حسن گلوسوز زلالی خوانساری با روش توصیفی تحلیلی ، با استناد به رمزگانهای واژگانی ، به نمادپردازی شاعران، رمزگانهای سروده ی نظامی و نظایر موردبحث ، بپردازد. بررسی ها نشان می دهد رمزگانهای این سه منظومه نیز همچون رمزگانهای مخزن الاسرار در تقابل با مضمون ورسالت این آثار، بیشتر رمزگانهای عرفانی است .

مخزن الاسرار، مطلع الانوار، روضه الانوار، حسن گلوسوز، رمزگان.