محمدحسین زارعی رضایی - عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان (استادیارگروه الهیات و معارف اسلامی پردیس آیت الله طالقانی «ره» قم)

زیست اجتماعی اقتضائات مخصوص به خود را دارد و مهارت ها و توانایی های ویژه­ای را می طلبد. آموزش این مهارت ها در نظام آموزشی کشور، عمدتا ذیل درس مطالعات اجتماعی قرارگرفته است. این نوشتار برآ­ن ا­ست که جایگاه هم ­زیستی مسالمت ­آمیز پیروان ادیان الهی را به عنوان یکی از موضوعات مهم آموزش مطالعات اجتماعی با بهره­ گیری از اندیشه اسلامی مورد بررسی قرار دهد. بنابراین به طرح این پرسش­­ ها می ­پردازد: که همزیستی مسالمت آمیز پیروان الهی در اندیشه اسلامی چگونه تعریف می ­شود؟ اهمیت آن چقدر و مصادیق آن کدام است؟ نتایج این پژوهش که به شیوه توصیفی تحلیلی سامان یافته، نشان می­ دهد که اندیشه اسلامی بر ضرورت و به رسمیت شناختن این نوع هم­ زیستی، تاکید قابل توجهی دارد. بر مبنای «اصل متعالی کرامت انسانی»؛ هم ­زیستی مسالمت­ آمیز پیروان ادیان الهی در جامعه واحد به نحو برجسته ­ای مورد تاکید ­است. این نوع هم­ زیستی بدین معنا است که با وجود یک دین غالب، پیروان سایر ادیان در چارچوب مشخصی از حق حیات و سایر حقوق انسانی- اجتماعی برخوردارند و نقش هم ­زیستی در پیوند اجتماعی و پیشرفت روزافزون جوامع با تاکید بر نقاط مشترک غیرقابل انکار است. برخورداری از «حقوق همانند»، انجام مناسک دینی، عبادات، برگزاری اجتماعات دینی و اعمال حقوق مدنی به­ویژه در احوال شخصیه (نکاح، وصیت، ارث و...) بر مبنای دو محور توحید و نفی شرک برای پیروان ادیان الهی که شرائط مربوط به زندگی تحت لوای حکومت اسلامی (شرائط ذمه) را پذیرفته ­اند از جمله مصادیق این هم­ زیستی اجتماعی است.

همزیستی مسالمت آمیز, اندیشه اسلامی, پیروان ادیان الهی, آموزش مطالعات اجتماعی