رضا علی کرمی - دانشگاه پیام نور قم
محمد رضا ضمیری - دانشیار، گروه معارف اسلامی، دانشگاه پیام نور
محمدنقی رفعت نژاد - دانشگاه پیام نور قم
ولی فتحی - دانشگاه پیام نور قم

هدف از پژوهش حاضر بررسی مبانی کنترل هیجان از دیدگاه قرآن با نقد نظریه پیازه است. پیچیده ترین ابعاد وجودی انسان، بعد روانی و معنوی اوست که بعد روانی انسان را هیجانات تشکیل می دهد و به سبب همین پیچیدگی هنوز دانشمندان نتوانسته اند به تعریفی جامع از آن دست یابند. این پژوهش با ارائه تعاریفی جامع از هیجان و تبیین مفاهیم اساسی مربوط به این مقوله روانشناختی، دیدگاه قرآن را به عنوان کامل ترین نسخه هدایت بشری در حوزه مدیریت و کنترل هیجانی با نقد نظریه پیاژه مورد بررسی قرار داده است. قرآن کریم برای مدیریت رفتار انسانی، انسان را به خودآگاهی، خودسازی و تهذیب و شناخت فضیلت ها و زیبایی های اخلاقی تشویق می کند که مقدمه ای برای خداشناسی است. این کنترل رفتارهای درونی و بیرونی، همان مدیریت هوش هیجانی است. با نگاهی به آیات قرآن مشخص می شود که تشویق ها، ترس ها و توصیه های قرآن برای زندگی دینی و ایمانی ریشه در هیجانات انسانی دارد. همین طور که نظریه هایی که روانشناسان غربی مثل پیاژه در باب موضوعات روانی مثل هوش و هیجان اراده نموده اند، یک نگاه متعالی از نوع نگاه ادیان الهی نیست، بلکه تحت تاثیر زیست شناسی، انسان را یک ارگانیزم بسیار پیشرفته می داند که برای رسیدن به تعادل نهایی و همچنین سازگاری با محیط و حل مشکلات خود نیاز به کسب دانش دارد. بنابراین باید روانشناسان مسلمان با انجام تحقیقات مبتنی بر منابع غنی اسلامی که در راس آنها کتاب وحی قرآن کریم قرار دارد، به این موضوع توجه نمایند که نظریه های برخواسته از ذهن و اندیشه روانشناسان غربی به خصوص در بحث هیجان و هوش هیجانی نمی تواند جوابگوی همه نیازهای جوامع اسلامی باشد بنابراین مطالعه کنترل و مدیریت هیجانات و هوش هیجانی از دیدگاه قرآن و از دیدگاه مکتب اسلام نیازمند مطالعات گسترده و از ابعاد گوناگون می باشد و این مطالعه می تواند به عنوان مقدمه ای برای ورود در این مبحث بسیار مهم و ضروری جامعه امروزی باشد.

کنترل هیجانی, هوش هیجانی, دیدگاه قرآن, ژان پیاژه