فرحناز وحیدنیا - ایران
سید محمدرضا حسینی نیا - استاد یار و عضو هیات علمی دانشکده الهیات و معارف اسلامی - دانشگاه ایلام

«وعد» از واژگان پرکاربرد قرآن کریم است که در لغت به معنی عهد می باشد و در اصطلاح عبارتست از تعهد کردن به انجام امری، خواه آن امر خیر باشد یا شر، و اختصاص پیدا کردن به یکی از آنها بواسطه قرینه، معین میشود. بررسی دقیق این واژه و مفاهیم آن، می­تواند زمینه­ی فهم بهتر مفاهیم و آموزه­های قرآنی را فراهم سازد. این پژوهش با روش معناشناسی به تبیین معنای واژه­ی «وعد» در قرآن پرداخته، سپس مفاهیم تربیتی مترتب بر آن را مورد بررسی قرار داده است. براساس یافته های پژوهش که با تحلیل کاربردها و استخراج مفاهیم واژگان انجام گرفته است، مشخص گردید که مولفه­های معنایی واژه­ی وعد بر حسب وجوه اشتراک به دو دسته تقسیم می­شود: دسته­ای اول از مولفه­های معنایی «وعد» مربوط به وعده­ یا    وعده­های خداوند است که در آیات متعددی وعده یا وعده­هایی به خداوند نسبت داده است؛ و این دسته خود در دو طیف(مصداق) قابل تقسیم­بندی است: الف) مقصود از وعده­ی الهی، دلالت زبانی و قولی است که به­عنوان وعده­ای از جانب خداوند تصریح شده است. ب) مقصود از وعده­ی الهی، سنت­ها و قوانینی است که به­عنوان امور تکوینی الهی در نظام هستی جریان دارد. دسته­ی دوم از مولفه­های معنایی «وعد» مربوط به وعده­ یا وعده­های انسان است که به­صورت دلالت زبانی و قولی می­باشد و در برخی از آیات به برخی از انسان­ها نسبت داده شده است. همچنین مشخص شد که وعده­های الهی به لحاظ تربیتی، مفاهیم مختلفی دربردارد و در یک دسته­بندی می­توان مفاهیم تربیتی مترتب بر آن را در دو حوزه برشمرد و موثر دانست: الف) حوزه­ی شناخت؛ شامل همچون: خداشناسی، انسان­شناسی و هستی­شناسی. ب) حوزه­ی عمل؛ از جمله: ازدیاد ایمان و ترغیب و تشویق.

معناشناسی, روابط همنشینی, وعده, وعید, تربیت, قرآن کریم