نغمه بهبودی - استادیار گروه باستان شناسی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه زابل

سیاه دوزی نوعی سوزن دوزی در منطقه سیستان است که توسط زنان در گذشته با نخ سیاه رنگ که معمولا ابریشمی بوده، بر روی پارچه های نخی با رنگ های روشن و سفید بر روی لباس دوخته می شده است. هدف مقاله حاضر، بررسی تزئینات سوزن دوزی های لباس زنان سیستانی با عنوان«سیاه دوزی»، با تاکید بر پیشینه و هویت باستانی و پژوهش در خصوص انواع طرح های سیاه دوزی در لباس زنان منطقه سیستان در تطبیق گذشته با شرایط امروزی است. بر این اساس ضروری است، پژوهش های علمی برای حفظ، صیانت و بسط نقش لباس زنان و تزئینات بکار رفته، در منطقه ی سیستان در ابعاد گوناگون، به عنوان ظرفیت فرهنگی جهت تولید پوشش ایرانی – اسلامی و توسعه آن در سطح بین المللی انجام گیرد. پرسش پژوهش این گونه مطرح می گردد، طرح های سیاه دوزی لباس زنان سیستانی چه تطبیقی با آثار باستانی حوزه ی شرق ایران دارند؟ روش تحقیق توصیفی - تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای و بررسی های میدانی در سطح شهر زابل و به ویژه بازار مرکزی زابل است. در پژوهش حاضر تلاش شده وضعیت سوزن دوزی «سیاه دوزی» لباس زنان منطقه ی سیستان درگذشته و شهر زابل در زمان حال را با مشارکت زنان به نحو بارزی مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد. نتایج پژوهش نشانگر آن است که لباس زنان در منطقه سیستان دارای پیشینه تاریخی به قدمت آثار مکشوفه در کاوش های باستان شناسی شهر سوخته و تپه های اقماری آن (قدمت ۳۲۰۰ سال پیش از میلاد) می باشد. لباس زنان منطقه سیستان در طی دوره های تاریخی متاثر از عوامل مختلفی بوده است، که تبلور آن در بروز و ظهور جلوه های آثار فرهنگی مرتبط با موضوع تزئینات و مد لباس قابل ملاحظه است. تثبیت و پایداری عناصر فرهنگی و هویتی موجود در تزئینات سیاه دوزی لباس زنان سیستانی، بر اساس شواهد تاریخی از جمله نقش مایه های سفالینه ها قابل احراز می باشد.

سیاه دوزی، سوزن دوزی، لباس زنان، سیستان، باستان شناسی