زهرا تازرونی - Department of Entomology, College of Agriculture, Tarbiat Modares University, P. O. Box ۱۴۱۱۵-۳۳۶, Tehran, Iran
علی اصغر طالبی - Department of Entomology, College of Agriculture, Tarbiat Modares University, P. O. Box ۱۴۱۱۵-۳۳۶, Tehran, Iran
یعقوب فتحی پور - Department of Entomology, College of Agriculture, Tarbiat Modares University, P. O. Box ۱۴۱۱۵-۳۳۶, Tehran, Iran
محمود سوف باف - Agricultural, Medical and Industrial Research School, P. O. Box ۳۱۴۸۵/۴۹۸, Karaj, Iran

شته جالیز، Aphis gossypii Glover یکی از آفات مهم خیار گلخانه­ای در جهان است. در این تحقیق واکنش تابعی وابسته به سن زنبورهای پارازیتویید Aphidius matricariae Haliday و Praon volucre (Haliday) روی شته A. gossypii در شرایط آزمایشگاهی ۱±۲۵ درجه سلسیوس، رطوبت نسبی %۵±۶۰ و دوره نوری ۱۴ ساعت روشنایی و ۱۰ ساعت تاریکی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که واکنش تابعی زنبور A. matricariae در روزهای اول، دوم، سوم، چهارم و پنجم عمر زنبور پارازیتویید از نوع سوم و در روز ششم عمر از نوع دوم بود. واکنش تابعی زنبور پارازیتویید P. volucre در تمام عمر زنبور پارازیتویید از نوع دوم بود. بیشترین مقدار b (۰۰۳/۰±۰۲/۰ بر ساعت) و کمترین مقدار زمان دستیابی (Th) (۰۱۳/۰±۷۰/۰ ساعت) زنبور A. matricariae در روز اول عمر زنبور پارازیتویید بود. بیشترین مقدار حداکثر نرخ حمله زنبور پارازیتویید A. matricariae برابر ۲۸/۳۴ پوره و در روز اول عمر زنبور پارازیتویید مشاهده شد. بیشترین مقدار قدرت جستجوگری زنبور پارازیتوییدP. volucre  در روزهای دوم و سوم (۰۰۳/۰±۰۳/۰ و ۰۰۵/۰±۰۳/۰ بر ساعت، به ترتیب) عمر زنبورهای پارازیتویید ماده بدست آمد. کمترین زمان دستیابی زنبور پارازیتویید P. volucre برابر ۱۴۰/۰±۹۷/۰ ساعت و در روز دوم عمر زنبور پارازیتویید بود. همچنین بیشترین مقدار T/Th این زنبور پارازیتویید در روز دوم عمر و برابر ۷۴/۲۴ و در روز دوم عمر بدست آمد، سپس با افزایش عمر مقدار این پارامتر کاهش یافت. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که دو گونه زنبور پارازیتویید A. matricariae و P. volucre می­توانند به عنوان عوامل کنترل بیولوژیک موثر در کاهش جمعیت شته A. gossypii روی گیاه خیار در گلخانه­ها در نظر گرفته شوند.

واکنش تابعی, Aphis gosypii, پارازیتویید, خیار