یداله خواجه زاده - عضو هیات علمی بخش تحقیقات گیاه پزشکی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اهواز، ایران.
مجید حسنی مقدم - عضو هیات علمی موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران.

خشکسالی سال­های اخیر، باعث افزایش جمعیت شته یولاف-گندم (Sitobion avenae Fab.) شده است. با توجه به افزایش فعالیت دشمنان طبیعی آنها در مزارع غلات، بهترین روش کنترل آن آفت براساس استفاده از سموم انتخابی با کاهش اثرات سوء زیست­محیطی استوار است. بنابراین لزوم تعیین سطحی از تراکم آفت که باعث خسارت اقتصادی می شود(EIL)، برای جلوگیری از مصرف بی­رویه سم در اگرواکوسیستم حساس گندم مشهود می باشد. از این­رو این پژوهش در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی به­صورت آزمایش کرت­های یک بار خرد شده با دو عامل مراحل نموی و تراکم شته در سه تکرار برروی گندم آبی متوسط رس رقم چمران در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اهواز طی دو سال زراعی ۹۰-۱۳۸۸ اجرا شد. مراحل نموی (ابتدای، اواسط و اواخر مرحله شیری) به­عنوان عامل اصلی و تراکم شته (شاهد صفر، ۱۰-۵، ۱۵-۱۱، ۲۰-۱۶، ۲۵-۲۱، ۳۰-۲۶ و ۳۵-۳۰ شته در هر سنبله) به­عنوان عامل فرعی درنظر گرفته شدند. تمام تیمارها با استفاده از روش توری آستینی و در سه تکرار اجرا شدند. میانگین عملکرد دانه در تیمارهای مختلف تراکم شته با استفاده از آزمون دانکن گروه­بندی و معادله و منحنی خط رگرسیونی بین تعداد شته و وزن دانه در هر بوته محاسبه شد. برای محاسبه  EILشته یولاف-گندم از روش حد سودآوری مبارزه استفاده شد. نتایج سال اول نشان داد که بدون احتساب نقش دشمنان طبیعی سطح زیان اقتصادی (EIL) شته یولاف-گندم در ابتدای، اواسط و اواخر مرحله شیری شدن دانه گندم به­ترتیب ۱۷، ۲۲ و ۴۲ شته و آستانه زیان اقتصادی به همان­ترتیب ۱۲، ۱۷ و ۳۱ شته یولاف-گندم برای هر سنبله محاسبه شد. نتایج سال دوم نشان داد که سطح زیان اقتصادی در ابتدا، اواسط و اواخر مرحله شیری شدن دانه گندم به­ترتیب ۹، ۱۸ و ۴۹ شته و آستانه زیان اقتصادی به­همان ترتیب ۷، ۱۴ و ۳۷ شته یولاف-گندم برای هر سنبله محاسبه شد. همچنین در سال زراعی ۹۴-۱۳۹۳ سطح زیان اقتصادی در ابتدا، اواسط و اواخر مرحله شیری ۸، ۱۶ و ۴۴ شته وآستانه زیان اقتصادی به­همان ترتیب ۶، ۱۲ و ۳۳ شته در هر سنبله به­دست آمد.

سطح زیان اقتصادی, شته یولاف-گندم, گندم و اهواز