محمدرضا مرتضوی - کارشناس ارشد ژئومورفولوژی در برنامه ریزی محیطی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
ابوالفضل بهنیافر - دانشیار ژئومورفولوژی و عضو هیات علمی گروه جغرافیا، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
هادی قنبرزاده - استادیارجغرافیای طبیعی و عضو هیات علمی گروه جغرافیا، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

در این پژوهش، مورفولوژی رودخانه گلمکان در استان خراسان رضوی با استفاده از روش مقایسه زمانی –مکانی مورد بررسی قرارگرفته است. در تحقیق حاضر جهت بررسی الگوی هندسی مسیر رودخانه گلمکان در سه دوره از نقشه توپوگرافی گلمکان در سال ۱۳۶۳، عکس های هوایی ۱۳۷۰ و تصویر گوگل ارث منطقه در سال ۲۰۱۵ (۱۳۹۴) استفاده شده است.  بستر رودخانه گلمکان در سه بازه زمانی با استفاده از نرم افزار Arc GIS رقومی گردیده و سپس پارامترهای هندسی رودخانه مانند طول موج، ضریب خمیدگی، شعاع نسبی و نظایر آن برای بررسی تغییرات با روش برازش دایره های مماس بر قوس رودخانه از روش های غیر فیزیکی (لئوپلد و ولمن) برای تعیین و اندازه گیری ضریب خمیدگی و (کورنایس) برای تعیین زاویه های اندازه گیری مرکزی استفاده شده است. با توجه به اینکه سرعت تکامل رودخانه های مئاندری از نظر زمانی و مکانی متفاوت است بنابراین مدل های مذکور میانگین ضریب خمیدگی قوس ها را برابر۱.۴۷نشان می دهند و این رقم بیانگر پیچان رودی رودخانه گلمکان هست. همچنین شاخص زاویه مرکزی، میانگین زاویه مرکزی، قوس های رودخانه را پیچان رود توسعه نیافته نشان می دهد که با توجه به شاخص مدل کورنایس، ۱۳.۶۸ درصد قوس ها در زمره پیچان رود توسعه یافته و ۵۸.۹۲ درصد در زمره پیچان رودهای توسعه نیافته قرار دارند. ضرایب به دست آمده از طریق این مدل ها، ضرورت تثبیت میان مدت و کوتاه مدت بستر را از طریق روش های مدیریتی و مهندسی سازه ایجاب می کند.

مورفولوژی, رودخانه گلمکان, الگوی پیچان رودی, مئاندر شدگی, زاویه مرکزی, ضریب خمیدگی