روشی برای انتخاب گونه های گیاهی مناسب در مهار فرسایش شیاری و آبکندی در جنوب استان اردبیل

در این تحقیق روشی جهت ارزیابی توانایی گیاهان در مهار فرسایش شیاری وآبکندی در جنوب استان اردبیل معرفی شده است. توانایی گیاهان برای مهار جریان متمرکز فرسایشی براساس یک تحلیل چند معیاری تعیین شد. پنج شاخص به نام­های تراکم ساقه­ای (SD)، توانایی ریشه­ی گیاه در کاهش فرسایش خاک سطحی در مقابل جریان تمرکز یافته فرسایشی (RSD)، توانایی ایجاد مانع در مقابل رسوبات (SOP)، شاخص سفتی گیاه (MEI) و چسبندگی ریشه (Cr) برای ۳۶ گیاه بومی محاسبه گردید (۲۸/۰–۱۰-۴×۲۱۶/۱SD=، ۱۰۷۶/۱۰- ۴۲- ۱۰×۶/۳RSD=، ۹۸۸/۰- ۰۰۰۸۲/۰SOP=، ۴۷۱/۵۳- ۱۰-۶×۶۹/۱MEI=، ۶۲/۳۴ - ۱۰-۴×۴۳۲/۵Cr=). مقادیر تراکم ساقه­ای (SD) بین ۲۶/۰ تا ۲۸ درصد تغییر می­کند. دو گونه­ی کلاه میرحسن و علف بره بیشترین تراکم ساقه­ای را دارند. این گونه­های گیاهی کوچک در فصل بهار و تابستان پوشش خوبی روی زمین ایجاد می­کنند. مقادیر توانایی ایجاد مانع در مقابل رسوبات (SOP) بین ۰۰۱۲۸/۰ تا ۹۸۸/۰ متر بر متر است. گیاهان دغدغک، ملیکای بلند، علف بره، گل ماهور و بادام کوهی دارای حداکثر توانایی ایجاد مانع در مقابل رواناب هستند. مقادیر شاخص سفتی گیاه (MEI) نشان می­دهد گونه­های دغدغک، بادام کوهی، گز، علف شور و سماق مقاومت خمشی زیادی در مقابل نیروی برشی دارند (۱۹/۵ – ۶۲۶/۳۴ نیوتن). گیاهانی مانند بادام کوهی، شیرین بیان و زلف پیردائمی با مقادیر۱۰-۲۴×۶۸/۶ تا ۱۰-۴۲×۶/۳  برای شاخص RSD توانایی بالایی در کاهش فرسایش در مقابل جریان متمرکز فرسایشی دارند. کاشت ترکیبی گونه­های گیاهی مختلف برای مهار فرسایش می­تواند بسیار موثر باشد. نتایج در نواحی همجوار منطقه و در اقلیم­های مشابه نیمه­خشک و خشک­ ­سرد نیز می­تواند مورد استفاده قرار گیرد.

Keywords:

اردبیل , توانایی , شاخص , فرسایش , گونه های گیاهی