افسانه کلانتری - فارغ التحصیل کارشناسی ارشد گروه علوم و مهندسی خاک ، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
ناصر علی اصغر زاد - استاد گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
نصرت اله نجفی - استادگروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

اسفناج (Spinacia oleracea L. ) به عنوان یک سبزی غنی از آهن شناخته می شود اما به دلیل کاشت این گیاه در حاشیه شهرها و آبیاری با آب آلوده، نه تنها غنی از آهن نبوده بلکه تجمع نیترات نیز در آن دیده می شود. به نظر می رسد، باکتری های سودوموناس بتوانند با افزایش فعالیت نیترات ریداکتاز (NRA) در گیاه و تولید سیدروفور ضمن کاهش تجمع نیترات، سبب افزایش جذب آهن نیز بشوند. یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو فاکتور و سه تکرار، گیاه اسفناج با باکتری های سودوموناس(Pseudomonas fluorescensCha۰ ، Pseudomonas putidaTabriz و شاهد بدون باکتری) تلقیح شده و با سه سطح نیتروژن صفر، ۱۲۵ و ۲۵۰ میلی گرم بر کیلوگرم خاک از منبع اوره، تیمار گردید. نتایج تجزیه آماری نشان داد که با افزایش سطوح نیتروژن از صفر به ۲۵۰ میلی گرم بر کیلوگرم خاک، غلظت نیترات و آهن بخش هوایی به طور معنا داری افزایش یافت در حالی که فعالیت آنزیم در بخش هوایی تغییر معنا داری نداشت. با تلقیح باکتری ها فعالیت آنزیم در بخش هوایی به طور معناداری افزایش یافت و بیشترین NRA در گیاهان دارای گونه P.putida با حدود ۵۱/۱۸۰ درصد بیشتر از گیاهان بدون باکتری مشاهده شد. غلظت نیترات در تیمارهای دارای باکتری P.putida ، ۹۸/۳۲ درصد نسبت به تیمارهای شاهد کاهش داشت. همچنین غلظت آهن در تیمارهای دارای P.putida و P.fluorescens به ترتیب معادل ۴۰ و ۸۵/۲۶ درصد در بخش هوایی نسبت به شاهد افزایش داشت. بر اساس نتایج به دست آمده در این تحقیق، بیشترین کاهش غلظت نیترات، بالاترین فعالیت آنزیم و غلظت آهن در بخش هوایی در حضور باکتری P.putida حاصل شد

آهن, آنزیم, اسفناج, باکتری محرک رشد گیاه, تجمع نیترات